تودشك(اصفهان)

شهر تودِشک يکي از شهرهاي استان اصفهان واقع در مرکز جغرافيايي ايران است. شهر تودشک در شرق بخش کوهپايه شهرستان اصفهان قرار دارد.

اين شهر در سال 1386 جمعيتي برابر با 4200 نفر داشته‌است.شهرداري اين شهر در سال 1380 خورشيدي تشکيل شد.

تاريخچه
نقاط تودشک و تودشکچويه ظاهراً از پيشينه تاريخي يکساني برخوردار مي‌باشند و به علت قرارگيري در کنار همديگر داري هماهنگي فرهنگ و آداب و رسوم مي‌باشند.لغت تودشک (Toudeshk) از کلمه تودشتک (Toudeshtak) بوده به اين مفهوم که به لحاظ وجود ارتفاعات اطراف اين نقطه فضاي بازي جهت کشاورزي به وجود آمده و تقريباً نسبت به اطراف حالت دشت داشته‌است و به مرور زمان به تودشک تغيير نام يافته‌است تودشکچويه به معناي تودشک کوچک مي‌باشد. البته در نگارش Toodeshk و Tudeshk هم نوشته مي‌شود اما نگارش صحيح Toudeshkاست و همخواني با تلفظ صحيح آن بيشتري به لهجه محلي تودشکي دارد. در خصوص وجه تسميه نقطه صادق آباد، باني و شکل دهنده آن داراي اهميت است و در زمينه نقاط مزرعه کهنه و نو شکل گيري تمدن و تقدم و تاخر آنها قابل توجه‌است و وجه تسميه رجان مشخص نيست. منشا پيدايش نقاط تودشک و تودشکچويه کاملاً مشخص نيست ولي سابقه نقاط مذبور بسيار طولاني است به نحوي که برخي اين سابقه را به زمان قبل از ميلاد نيز مي‌رسانند. اين پيشينه را با بررسي گويش و ساختار معماري منطقه و همچنين نوع کشاورزي و زندگي مردم اين منطقه بوضوح مشخص مي‌باشد. همچنين در اطراف اين منطقه مدارکي مبني بر ارتباط قوي مردم اين منطقه با کرمان، شيراز، نايين، يزد، زابل دارد. همچنين بهاء الدين پدر خواجه شمس الدين محمد بن محمد حافظ شيرازي (حدود 727-792 هجري قمري)، شاعر و غزلسراي بزرگ قرن هشتم ايران و يکي از سخنوران نامي جهان تاجر و از اهالي تودشک يا تودشکچو بوده است. البته محل تولد حافظ شهر شيراز بوده است و در شيراز زندگي نموده و نيز وفات يافته‌است. پس از وفات پدر حافظ در سن هشت سالگي و دوران طفوليت به همراه مادرش به شيراز مهاجرت نمود و نزد خانواده مادري دوران کودکي را سپري کرد. بسياري حافظ شيرازي را بزرگ‌ترين شاعر ايراني تمام دورانها مي‌دانند. گفته شده که حافظ در تمام عمر در شيراز ماند و هرگز به سفر نرفت، تنها يک بار قصد کرد تا از زادگاه پدري خود ديدار نمايد که به هر حال اين سفر بدلايلي انجام نشد. بدنبال شکل گيري نقاط تودشک و تودشکچو مزارع صادق آباد، مزرعه نو و کهنه و رجان به عنوان مراکز فعاليت کشاورزي شکل پذيرفته‌اند روند توسعه نقاط تودشک و تودشکچويه به صورتي است که دو بخش قديمي و جديد در آن وجود دارد، بخش قديمي بافت با سابقه‌اي را تشکيل مي‌دهد و بافت جديدي سابقه کمتري دارد. در هر دونقطه تودشک و تودشکچو بافت جديد شامل محله‌هايي است که عمدتاً در سالهاي پس از انقلاب شکل گرفته‌است از اين محله‌هاي مي‌توان از محله نوبنياد جنوب غربي تودشک و محله نوبنياد شمال غربي تودشکچويه نام برد. ساير نقاط تودشک به علت توسعه کم کالبدي و فيزيکي از تقسيم بندي قابل توجهي برخوردار نيستند. وجود اراضي باير در جنوب غربي تودشک و نيز در شمال غربي تودشکچويه جهت توسعه مناسب را براي نقاط مناسب را براي نقاط مذبور زمينه سازي نموده‌است. به نحوي که شکل گيري محله نوبنياد در جنوب غربي تودشک و واگداري قطعات زيادي از پلاکهاي مسکوني به متقاضيان و شکل گيري برخي از آنها به خوبي توسعه فيزيکي تودشک را به سمت جنوب غربي نشان مي‌دهد. همچنين شکل گيري واحدهاي خدماتي و منازل مسکوني با تصرف اراضي باير شمال شرقي تودشکچو و تشکيل محله نوبنياد زمينه سازي‌هاي توسعه کالبدي آن را به سمت شمال شرقي کاملاً روشن مي‌دارد.

موقعيت جغرافيايي
شهرتودشک در بخش کوهپايه از شهرستان اصفهان ودر فاصله 90 کيلومتري شرق مرکز استان قرار دارد. اين شهر در سال 1380 از تلفيق نقاط تودشک، تودشکچوئيه، صادق آباد، رجان، مزرعه نو و مزرعه کهنه و دهکده‌هاي کوچک‌تر در منطقه (قندي، انگرود، انجيران و لاگزي) شکل پذيرفت. دو نقطه تودشک و تودشکچوئيه در امتداد محور ارتباطي اصفهان – نائين قرار دارد وساير نقاط سکونتگاهي در جنوب محور ارتباطي با فاصله 500 تا يک کيلومتر نسبت به همديگر استقرار دارند. تودشک در سمت شرقي بخش کوهپايه قرار گرفته‌است از طرف شمال به شهرستان اردستان، از شرق به شهرستان نائين و استان يزد، از جنوب به بخش‌هاي جلگه و بن رود و به دهستان جبل بخش کوهپايه محدود مي‌شود. اين محدوده در عرض جغرافيايي 32 درجه و 23 دقيقه و 32 درجه و 49 دقيقه و طول جغرافيايي 52درجه و 31 دقيقه تا 52 درجه طول شرقي قرار گرفته‌است. ارتفاع از سطح دريا در سمت جنوبي 1080متر و در قسمت شمالي 2400 متر مي‌باشد که با شيبي ملايم به سمت جنوب (زاينده رود سرازير مي‌شود. مرکز دهستان شهر تودشک مي‌باشد که در 20 کيلومتري شهر کوهپايه در موقعيت 32 درجه و 42 دقيقه عرض شمالي و 52 درجه و 40 دقيقه طول شرقي از نصف النهار گرينويچ در کنار جاده ترانزيت اصفهان، به پنج استان جنوب و جنوب شرقي کشور قرار دارد. بر اين اساس بطور مستند مي‌توان گفت از لحاظ موقعيت جغرافيايي شهر تودشک در مرکزي ترين نقطه کشور ايران قرار گرفته است.

آب و هوا
اين منطقه داراي آب و هوايي نيمه صحرايي است بر اساس آمار منتشر شده از ايستگاه هواشناسي شهر ورزنه در بين سال‌هاي 1369-1360 ميانگين حداکثر دما 37 درجه سانتيگراد بالاي صفر و ميانگين حداقل دما 6/5 درجه سانتيگراد زير صفر مي‌باشد. ميانگين حداقل دما 7/6 درجه سانتيگراد و ميانگين حداکثر دماي ساليانه 6/24 درجه است.

ميزان بارندگي: متوسط ميزان بارندگي 5/68 ميلي‌متر است که حداثر آن در ماه دسامبر برابر با 5/13 ميليمتر مي‌باشد و ماههاي ژوئن و ژوئيه و اوت ماههاي بدون بارندگي و خشک محسوب مي‌شوند. تعداد روزهاي باراني کمتر از 1 ميليمتر در روز به تفکيک فصول مختلف سال عبارت‌اند از:
زمستان 6 روز / بهار 6 روز /تابستان صفر / پاييز 2 روز.
تعداد روزهاي باراني بيشتر از 10 ميليمتر در زمستان 2 روز، بهار 1 روز، تابستان صفر و پائيز 1 روز است که مجموعا 4 روز مي‌باشد.
نم نسبي: متوسط سالانه نم نسبي 7/33 درصد، متوسط حداقل در ماه ژوئن برابر با 8/20 درصد و حداکثر در ماه ژوئيه (ديماه) برابر با 8/55 درصد مي‌باشد.
باد: باد غالب منطقه بادهاي غربي است که در تابستان جهت شرقي و آرام پيدا مي‌کند. و بدون تأثير در منطقه نمي‌باشد.
يخبندان: تعداد روزهاي يخبندان برابر با 111 روز، در ماه دسامبر 5/28 و 5 ماه سال را شامل مي‌شود.

راههاي ارتباطي
مهم‌ترين محور ارتباطي که با عنوان ريسماني تمام سکونت گاه هارا به همديگر پيوند مي‌دهد محور ارتباطي اصفهان – نائين است. اين محور از مرکز منطقه گذشته و سکونتگاههاي شمالي و جنوبي را به همديگر ارتباط مي‌دهد. جاده جشوقان که از سمت جنوب و در کنار شهر تودشک به محور ارتباطي وصل مي‌شود دومين محور ارتباطي است. طول اين محور از شهر تودشک به سمت جنوب تا جشوقان 7 کيلومتر است. نکته‌اي تاريخي و قابل توجه در مورد اين جاده اين است که بخش‌هايي از اين محور دوم در امتداد نخستين راه ماشين رو اصلي بين تهران-بندر عباس ساخته شده‌است.
جاده جندابه به شهر تودشک نيز به عنوان يک محور ارتباطي ديگري است که سکونتگاههاي روستايي دولت آباد، عشق آباد، برز آباد، خير آباد، جندابه، جلال آباد، دستگرد، کي و باقر آباد را به شهر تودشک ارتباط مي‌دهد. طول اين محور از آخرين روستايي که در حوزه نفوذ تودشک مي‌باشد تا شهر حدود 10 کيلومتر است. اين محور در ادامه مسير خود به جاده‌هاي فرعي روستايي و مسيرهاي جيپ رو ختم مي‌شود. محور فرعي ديگري در شمال شهر تودشک وجود دارد که سکونتگاه‌هاي روستايي دستگر د، وج، بادافشان و حسن آباد را به محور ارتباطي اصلي يعني جاده اصفهان – نائين ارتباط مي‌دهد، اين محور در کنار روستاي يزد آباد به جاده مي‌پيوندد. ساير آبادي‌ها و سکونتگاههاي پيراموني از طريق محورهاي ارتباطي خاکي که محور ارتباطي اصلي و شهر ارتباط مي‌يابند.

مردم شناسي
شهر تودشک با جمعيت 2062 نفر (برآورد 1383خ.) در شرق بخش کوهپايه شهرستان اصفهان قرار دارد. از لحاظ جمعيتي در اکثر نقاط دنيا پراکنده شده‌اند و به مشاغل گوناگون اشتغال دارند. اغلب مردم محلي به مشاغل خدماتي، کشاورزي، قاليبافي اشتغال دارند. از نقوش مورد استفاده در قاليبافي سبک نايين، اصفهان، کاشان و تبريز با مواد و الياف مرغوب از جنس ابريشم مي‌باشد. آثار بي نظيري از سالهاي دور توسظ هنرمندان اين شهر خلق شده و در حال حاظر در موزه‌هاي مهم دينا از اين آثار نفيس نگهداري مي‌شود. مهاجرين در مراکز مختلف مشغول به تحصيل يا فعاليت در امور اقتصادي، علمي و سياست مي‌باشند.از فاميلهاي اصيل تودشک مي‌توان به تودشکي،اعتمادي تودشکي، حسيني تودشکي، محمدي تودشکي، کنعاني تودشکي، عباسي تودشکي، حمامي تودشکي، قاسمي تودشکي، قاسمي تودشکچو، فيروزي تودشکي، حيدري تودشکي، مردانيان تودشکي و عمو حيدري نام برد. همچنين اقوام سلطاني، مصطوفي، علويپور رفسنجاني، قاسم زاده، العکراوي، باقري، قاسمي زاده و... بتدريج از دوران حکومت صفويان در زمان پايتختي اصفهان بين سالهاي 880 تا 1111 خورشيدي تا کنون به اين شهر مهاجرت نموده و اين منطقه خوش آب و هوا را براي سکونت انتخاب نموده‌اند. همچنين در دوره اشغال ايران پس از وقوع جنگ جهاني اول در نيمه اول صفر 1333 قمري تعدادي از تجار و بازرگانان براي حفظ مال و ناموس خود از چنگ دولت‌هاي انگليس و روسيه و در امان ماندن از خطر تجاوز شهر تودشک را که تنها منطقه داري ثبات در اين دوره تاريخي بود براي سکونت انتخاب نمودند. سابقه سکونت اين نقاط به دوران قبل از اسلام مي‌رسد. جمعيت شهر تودشک در سال 1375، 3723 نفر در قالب 893 خانوار بوده‌است که در سال 1381 اين جمعيت به 4124 نفر در قالب1031 خانوار رسيده‌است. در سالهاي دور تا چند سال گذشته دين اين منطقه زردتشتي و يهودي (کليمي) بوده که حدود قرن ششم هجري قمري اسلام با مهاجرت اقوام مختلف و داد و ستد و ازدواج با مردم نواحي تودشک به تدريج وارد اين منطقه شده‌است. اکنون دين اکثريت مردم اسلام است و تعداد انگشت شمار از شاخه‌هاي انحرافي از شيعه نيز در اين شهر زندگي مي‌کنند. شهر تودشک با تقديم 40 شهيد و تعدادي جانباز و برخوردار از مراکز فرهنگي تربيتي جايگاه ويژه‌اي را در منطقه به لحاظ مذهبي فرهنگي داشته و زبان مردم فارسي با گويش نائيني است که ريشه زردتشتي (زبان اوستا) داشته و با گويش معمول فارسي تا حدودي متفاوت است.

جمعيت
بررسي جمعيت نقاط سکونتگاهي منطقه از سال 1335 الي 1375 بر اساس آمارهاي رسمي مد نظر قرار گرفته‌است. در دهستان شصت نقطه سکونتگاهي قرار دارد که در يک جمع بندي ويژگي جمعيتي آنها در دهستان به صورت جدول زير مورد بررسي قرار گرفته‌است. سال 1335 – 4646 نفر، سال 1345-5723 نفر، سال 1355 – 5945 نفر، سال 1365 – 7426 نفر، سال 1375 – 9149 نفر روند تحولات جمعيت نقاط سکونتگاهي دهستان تودشک نشان مي‌دهد که ظريب ماندگار جمعيت در کليه دوره‌هاي مورد بررسي بالاتراز 100 نفر بوده‌است به نحوي که اين روند براي دهه 45 -1335، 123 درصد، دهه 55-1345، 103 درصد، دهه 65-1355، 125 درصد و دهه 75-1365 برابر با 123 درصد بوده‌است. بالا بودن ضريب ماندگاري جمعيت در دهستان نشان مي‌دهد که اولا جمعيت دوره قبلي سرشماري شده در دهستان باقيمانده و ثانيا جمعيت مازاد دوره‌هاي بعدي نيز تا حدودي تثبيت شده‌است. که ميزان ظرفيت تثبيت جمعيت با عنايت به بالاتر بودن ضريب، نسبت به عدد 100 قابل تحليل است.

گويش محلي
علاوه بر زبان فارسي با لهجه يزدي، بسياري از مردم محلي به گويش ناييني و تودشکي هم صحبت مي‏کنند که گويش‌هايي هستند از گويش‌هاي مرتبط با زبان‌هاي ايراني مرکزي.

شهرداري
به استناد تصويب نامه شماره 1492 / ت 24159 / ک مورخ 23/3 /80 هيئت محترم وزيران شهرداري تودشک تاسيس ودر تاريخ 1/7 /80 رسماً افتتاح و شروع به کار نمود. احداث ساختمان جديد شهرداري بر فراز تپه مجاور جاده اصلي اصفهان- نائين في ما بين دو محله تودشک و تودشکچوئيه در سال 1380 آغاز و در مرداد ماه 83 به بهره برداري رسيد. شهرداري تودشک داراي سازمان تفصيلي اداري شا مل يازده پست سازماني مصوب مي‌باشد.

مشاهير
مشاهير شهر تودشک و حومه عبارت‌اند از:
پروفسور حسين تودشکي (محقق در آلمان)
دکتر حسن حسيني تودشکي (جراح فک و صورت معروف ايران و جهان)
دکتر علي حسيني تودشکي (متخصص جراحي مغز و اعصاب)
مصطفي عمو حيدري (مهندس الكترونيك و كامپيوتر، ژورناليست)
حسن سلطاني تودشکي (مدير فيلمبرداري و بازيگر)
علي محمدي تودشکي (سياسي)
حجت الاسلام والمسلمين مجتبي باقري تودشکي
رضا شمس پيرزاده(از مزرعه کهنه)
دکتر محمد باقر قاسم زاده (از شهرستان تودشکچويه)
دکتر روزبه شمس پيرزاده(از مزرعه کهنه)