شهرِضا يکي از شهرهاي استان اصفهان ايران است. اين شهر در 75 کيلومتري جنوب غربي اصفهان واقع شده‌است. آب و هواي آن نسبتاً گرم و خشک است. آب آشاميدني آن از چاه تأمين مي‌شود اما به تازگي قرار است آب آشاميدني آن از سميرم به شهر منتقل شود.
نام
نام پيشين آن «کوم شه»، «کُمشه» يا «قُمشه» بوده‌است. کوم شه به معني شکارگاه است. همچنين گفته مي‌شود که اين شهر را اقوام يزدگرد سوم ساساني بنا نمودند. لـذا به نام قوم شاه ناميـده شد.
تاريخ
اين شهر با سابقه طولاني از جمله شهرهاي قديمي و با اهميت استان اصفهان است. مساعد بودن آب و هوا و سرسبزي محيط در شکل گيري هسته اوليه شهر نقش داشته‌است. بافت قديم شهر بارها تجديد بنا گرديده اما اصولا حيات و هويت آن حفظ شده و در حال حاضر از نظر ترکيب و بافت فيزيکي با بخش‌هاي مياني و جديد شهر تفاوت دارد. به احتمال زياد بافت نخستين اين شهر به پيش از اسلام برمي‌گردد.
مرحله بعدي گسترش شهر مربوط به زمان صفويه مي‌باشد که اصفهان به عنوان پايتخت انتخاب گرديد. قرار گرفتن اين شهر در محور جاده اصفهان به فارس که يکي از راههاي مهم تجاري بوده موجب رونق اقتصادي آن گشته‌است. از طرف ديگر به خاطر نزديکيش با اصفهان نوعي عملکرد نظامي نيز داشته‌است. در اين دوره به دليل امنيت نسبي بافت فيزيکي شهر توسعه يافت.
مرحله بعدي گسترش شهر مربوط به دوره قاجاريه است. در اين دوره شهر به شکل قلعه مانند و داراي دروازه بوده که هفت محله در آن جاي مي‌گرفته‌اند. مجموعه دروازه‌ها با عناصر تشکيل دهنده محله، نظير بازارچه گذر، مسجد، تکيه، آب انبار و حمام در عين استقلال نسبي به کل شهر نيز وابسته بوده‌است. بازار در مرکز شهر قرار داشته و به عنوان کانون اصلي مبادلات اقتصادي و تجاري، همه شريانها را به خود متصل نموده‌است.
در دهه چهل ايجاد امنيت نسبي در کل کشور و تبديل شهرضا به مرکز شهرستان موجب رشد شهرنشيني گشته، به طوريکه رشد کالبدي شهر در اين دهه چشمگير بوده‌است. در اين دوره از حيات، شهر به دليل ايجاد مناسبات جديد اجتماعي ـ اقتصادي و سياسي شهر از حالت ايستا خارج شده و به يک رشد نسبتاً سريع شهرنشيني دست يافت و صنايـع که تا اين زمان تنهـا در مقياس سنتـي آن مطـرح بوده جاي خود را به کارخانه‌هاي نسبتاً بزرگ سپرد. جهات گسترش شهر در اين دوره در بخش‌هاي شمال غربي بوده‌است و بافت فيزيکي آن به عنوان پيوند دهنده بافت قديم و جديد کاربرد شهري خود را حفظ نموده‌است.
آثار تاريخي
مسجد جامع: از آثار مربوط به عهد سلجوقيان در ابتداي بازار شهرضا واقع شده، داراي گنبدي مرتفع و يک مناره مي‌باشد که از آجر ساده مي‌باشد. در مورد تاريخ بناي مسجد بر لوحه‌اي چنين آمده: بر دالان مسجد جامع، بر يک لوحه سنگي، وقف نامه‌اي موجود است که مقداري از آب و ملک صحراي موقان شهرضا را وقف مسجد نموده‌است.
امامزاده شاهرضا: از جمله آثار ديدني اين شهر امامزاده شاهرضا است. گفته مي‌شود شاهرضا در زمان امام رضا از دست ماموران حکومت وقت گريخت و به کوه اين شهر پناه برد. ماموران اورا در غاري درآن کوه کشتند و سرش را براي حاکم اصفهان بردند.
بقعه مذکور از آثار با ارزش اسلامي در عهد صفويـه مي‌باشد. ساختمان اوليه اين بقعه متعلق به عهد شاه اسماعيل اول مؤسس سلسله صفويه (950ـ930) هجري قمري است.شاه بويه: در کنار محله حصور آباد شهرضا، مکاني به نام شاه بويه معروف است. شاه بويه تا سال 1317 شمسي داراي گنبد رفيع آجري بـوده که در اين سال بـدون توجـه به اهميت آن از نظـر تاريخـي و معمـاري خراب مي‌گردد. شاه بويه يکي از شاهزادگان مظفري است که در سال 795 هجري قمري به دست امير تيمور کشته شده‌است. در سالهاي اخير شاه بويه مجدداً وقف گرديده و در ايام محرم و روزهاي مذهبي در آن روضه خواني صورت مي‌گيرد.
بقعه سيد خاتون: در شمال شرقي شهرضا بقعه‌اي قرار دارد که داراي يک صحن نسبتاً وسيع مي‌باشد که در اطراف آن اتاقهايي ساخته شده‌است. در حد شرقي اين بقعه مکان ديگري وجود دارد، دو قبر ديگر در آن واقع شده که به احتمال زياد اين دو قبر مربوط به دو تن ديگر از افراد آل مظفر است. در مورد بي بي خاتون به نقل از فارسنامه در سالنامه فرهنگي چنين آمده‌است: شاه شجاع و شاه منصور، فرزندان امير مبارزالدين برسر جانشيني پدر اختلاف کردند و بين آنها کشمکش و جنگ در گرفت و چون خان سلطان خاتون، زوجه شاه محمود به قصد انتقام از قتل عم خود امير شيخ مي‌خواست مظفريان را از ميان بردارد. شاه شجاع را تحريک به تسخير اصفهان نمود و شاه محمود بر اين راز آگاه گرديد، منکوبه خود را با آنکه جمالي مرغوب و کمالي مطلوب داشت، بکشت.
ايوان حسينيه سادات
بازار بزرگ و چهار سوق آن: اين بازار که از جمله بازارهاي قديمي کشور محسوب مي‌شود به شکل زيبايي در دل بافت قديمي شهر طي قرون گذشته گسترش يافته‌است. اين بازار داراي کاروانسراها و اماکن قديمي است. در مرکز بازار چهار سوقي قرار دارد که گنبدي آجري بر فراز آن ايجاد گرديده که از جمله آثار تاريخي اين شهر محسوب مي‌شود.
مسجد نو در خيابان حکيم فرزانه
مسجد حاج عبدالحميد و تکيه خان
قدمگاه خواجه خضر
صنايع دستي
هنر-صنعت سفال گري و سراميک سازي در شهرضا پيشينه‌اي طولاني دارد و ساليان درازي است که شيوه ارتزاق برخي از مردمان اين ديار است. اين پديده در اين منطقه به شيوه خاص خود تکوين يافته به گونه‌اي که امروزه از ويژگي‌هاي منحصر به فردي برخوردار بوده و شهرضا نيز در کنار ميبد و لالجين همدان داراي سبک خاص خود در سراميک و سفال گشته‌است. ويژگي‌هاي تمايز دهنده و مشخصه‌هاي اصلي اين پديده در شهرضا در طرح‌ها و نقش‌ها و نيز در نوعي رنگ لاجوردي خاص خود را نشان مي‌دهد.
آب و هوا
درجه حرارت هواي شهرستان از جنوب به سمت شمال شرق افزايش مي‌يابد به طوري که ميانگين سالانه دما در جنوبي ترين قسمت شهرستان حدود 10 درجه سانتيگراد و در قسمت شرق به 16 درجه سانتيگراد مي‌رسد. ميزان تبخير سالانه از 1400 ميليمتر در جنوب غرب تا حدود 220 ميليمتر در ناحيه شمال شرق شهرستان افزايش مي‌يابد.
بارندگي شهرستان تحت تاثير جريانات جوي است که از سمت غرب وارد منطقه مي‌شوند. توده‌هاي هواي باران‌زائي که از سطوح وسيع آب مانند درياي مديترانه، درياي سياه و اقيانوس اطلس سر چشمه مي‌گيرند، منشا اصلي بارشها هستند. ميانگين بارش سالانه در شهرستان از حدود 400 ميليمتر در جنوب غرب تا 119 ميليمتر در شرق شهرستان متغير است.
مشاهيرحسين الهي قمشه‌اي
مهدي الهي قمشه‌اي
آقا محمد رضا صهباي قمشه‌اي (حکيم صهبا)
بهرام سياره (پريش شهرضايي)
حکيم ابوالمعارف محمد علي زاهد شهرضايي
حکيم اسدالله شهرضايي
حميد مصدق
عمادالدين باقي
غلامرضا طاهر
قاسم سياره (آشفته شهرضايي)
شهيد حاج محمد ابراهيم همت
مصطفي ملکيان
حاج شيخ عبدالرحيم ملکيان(ناصح قمشه‌اي)
ملا محمد هادي فرزانه (حکيم فرزانه)
نصرالله زارعان (حکيم نصرالله)
پرويز ولنداني
محمد رحيميان(استاد دانشگاه تهران)
دکتر تقديسي(استاد دانشگاه تهران)
دکتر محمد حسين تقديسي(استاددانشگاه علوم پزشکي ايران)
مرحوم دکتر نورالله کسايي (استاد دانشگاه تهران)
عبدالرسول کاظمپور
پروفسور نواب(استاد برق وکامپيوتر)
مرحوم دکتر ولي اله طحاني(استاد دانشگاه صنعتي اصفهان )
عبدالمجيد رضايي(استاد دانشگاه صنعتي اصفهان)
عبدالحسين دباغ(استاد دانشگاه صنعتي اصفهان)
دکتر احسان ملکيان (عضو هيات علمي دانشگاه تربيت معلم تهران)
دکتر محمد حسن باستاني(استاد دانشگاه صنعتي شريف)
پروفسور هدايت (پدر علم تغذيه در ايران)
دکتر حسين نواب (بنيانگذار دندانپزشکي نوين در ايران)
شهيد محمد حسين نواب
شهيد سيد علي سپهر
حجت السلام والمسلمين دکتر علي زماني قمشه‌اي
دکتر محمد حسن شيرعلي شهرضا (استاد دانشگاه صنعتي اميرکبير)
مهندس ناصر خالقي (وزير سابق کار وامور اجتماعي)