موقعیت و و سعت
منطقه ی سرسبز سعدآباد بانخلستا نهایانبوه ورودخانه های زیبا چون نگینی سبز دراستان بوشهر جای گرفته است . این بخش از توابع شهرستان دشتستان ودرگوشه ی شمال شرقی استان بوشهر برروی طول جغرافیایی تقریبی 51درجه و8دقیقه شرقی وعرض جغرافیایی 29 درجه و20 دقیقه شمالی واقع شده ا ست . قسمتهای شمالی این بخش راتپه ماهورهای دنباله کوههای زاگرس فراگرفته وبه تدریج که بسمت جنوب این منطقه وارد می شویم زمین مسطح و بشکل جلگه درمی آید ارتفا ع متوسط این منطقه درحدود 50 متر ازسطح دریا می باشد . بخش شبانکاره در غرب و بخش مرکزی دشتستان در جنوب وشرق وقسمتی ازاستان فارس درشمال وشمال شرقی آن قرار دارد . مساحت این منطقه درحدود 736 کیلومتر مربع می باشد .
رود خانه های دائمی و معروف دالکی در قسمت شرقی و شاپور درقسمت غرب آن جریان دارند که درواقع حیات این منطقه مدیون جریان همین دورودخانه می باشد .رودخانه های مذکور ازکوههای جنوبی استان فارس در شهرستان کازرون سرچشمه گرفته وپس از طی مناطق کوهستانی درمنطقه یسعدآباد وارد جلگه های ساحلی استان بوشهر می شود و پس از عبور از این منطقه در محلی بنام درودگاه بهم متصل شده شکیل رود خانه حله رامی دهند وسپس وارد خلیج فارس می گردند . باتوجه به شرائط آب و هوائی حرارت وتبخیر زیاد خاک این منطقه عموما ازنوع گیاهان گرمسیری نظیر درخت خرما . کنار. گز تشکیل می دهند . در اواخر زمستان مناظر زیبای گیاهی بسیار متنوع و گوناگون بچشم می خورد که دارای عمری کوتاه می باشند وباتوجه به فرارسیدن گرمای زودرس از بین می روند .
آب و هوای منطقه بطو کلی جزء انواع آب و هوای بیابانی و نیمه بیابانی بشمار می رود . وجود رود خانه های دالکی وشاپور ودرنتیجه پوشش انبوه نخلستان ها تاثیر زیادی در تعادل آب وهوایی منطقه گذاشته است . حداکثر درجه حرارت 47 وحداقل آن به حدو د 5 درجه می رسد .حداکثر بارندگی بین 250 تا300میلیمتر وحداقل آن بین 50 تا 100 میلیمتر می باشد .
ویژگیهای انسانی :
این بخش بمرکزیت شهر سعدآباد با دو دهستان وحدتیه ونظرآقا دارای 25 پارچه آبادی می باشد و جمعیتی درحدود 30888 نفر رادر خودجای داده است . تراکم نسبی جمعیت درحدود 39 نفر درهر کیلومتر مربع می باشد وبیشتر مردم این منطقه در مجاورت دو رودخانه ی دالکی وشاپور ساکن می باشند .
از نظر اشتغال در حدود 80% از مردم به کار کشاورزی بخصوص دربخش باغداری مشغول می باشند مردم این منطقه همگی مسلمان وشیعه می باشند و زبان آنها فارسی وتقریبا لهجه ی لری دارند .
ویژگی اقتصادی :
اقتصاد مردم منطقه سعدآباد براساس کشاورزی ودرآمد حاصل از فروش خرما می باشد . وجود رودخانه های دائمی درمنطقه واحداث سد انحرافی سرقنات باعث رونق وحیات اقتصادی منطقه شده است
درمنطقه ی سعد آباد درحدود 1300000اصل درخت خرما وجوددارد که سطح زیرکشت آنها 10000 هکتار است . هرساله حدودا 42تا 50 هزار تن محصول می دهد که مقام اول را دراستان بوشهر و در ایران از نظر تولید محصول خرما از جایگاه و موقعیت ممتازی بر خوردار است و با توجه به تاکید دولت جمهوری اسلامی در رابطه با صادرات محصولات غیر نفتی این منطقه می تواند نقش مهمی را ایفانماید دراین راستا ایجادکارخانه بسته بندی خرما توسعه شبکه آبیاری نوین تشویق ودادن اعتبارات به کشاورزان سم پاشی ومبارزه باآفات بموقع ازضروریات بخش کشاورزی منطقه می باشد
بغیر از باغداری دربخش زراعی نیز مردم منطقه سعدآباد فعالیت دارند اما با توجه به شرائط آب وهوائی کمبود آب وزمین جهت کشت آبی وهمچنین کشت دیمی فقط درسالهای پرباران برداشت گندم وجو در منطقه ازمقدار بالائی برخورداراست .
کل زمین زیر کشت آبی 724هکتار می باشد که 70 هکتار آن تحت نظارت خدمات کشاورزی منطقه کشت می شود وزمین زیر کشت دیمی 1818 هکتار است که سالانه مجموعا 450 تن گندم و جو برداشت می شود .
پرورش گاو وگوسفند به روش سنتی دربین کشاورزان منطقه رایج می باشد که بیشتر جنبه ی تامین نیازهای شخصی دارد تعدادقابل توجهی از مردم این بخش نیز در کارهای اداری فرهنگی و خدمات مشغول به کار می باشند .
سابقه ی تاریخی منطقه ی سعدآباد :
باتوجه به جریان رودخانه های دائمی و معروف دالکی و شاپور در منطقه ی سعدآباد و با در نظر گرفتن اینکه تمام تمدن ها ی قدیمی در کنار رودخانه ها واقع شده اند . می توان گفت که این منطقه از سابقه ی دیرینه و تاریخی زیادی برخوردار می باشد وشاید تاریخی به اندازه ی عمر این رودخانه دارد . زیرا بنا بر مثل معروف (هرجاآب است آبادانی است ) هم اکنون قدیمی ترین آثار تاریخی شناخته شده منطقه نظیر ستونهای سنگی بد ست آمده در مجاورت روستای جطوط وآثار مخروبه ی شهر توز(توج) درقسمت شمال شرقی سعدآباد وآثار خانه هایی از قدیم بنام چهل خانه در کنار رود خانه ی شاپور درمجاورت شهر سعدآباد حکایت ازتمدن وآبادانی این منطقه دردوران سلسله هخامنشینان وساسانیان می نماید .
خر ا به های شهر معروف توز (توج ) مربوط به دوره ساسانیان درقسمت شمال شرقی شهر سعدآباد ودرمحلی بنام زیراه بنا برقول مورخین یکی از شهرهای پررونق وآباد بوده واز نظرصنعت نساجی دربین شهر های جنوبی ایران دارای شهرتی خاص وپارچه های مرغوب آن به کشورهای اطراف خلیج فارس وسایر بلاد صادر می شده است .
این منطقه درزمان ساسانیان بنابرآثاروشواهد موجود ازرونقو ثروت سرشاری برخوردار بوده است . باظهوردین اسلام ودرزمان خلافت عمر شهر مذکور بتصرف سپاهیان اسلام درآمد ه ومردم این شهر به دین
اسلام گرو ید ه اند مقبره ی یکی از مسلمانان آن زمان بنام آقامیرهداف وهمچنین سکه های بدست آمده که جمله ی معروف *لااله الی اله * برروی آنهاحک شده است مبین تاثیر فرهنگ اسلامی در این منطقه بوده است متاسفانه از نظر باستانشناسی برروی این شهر مخروبه قدیمی به جامانده از عهد ساسانیان هیچگونه کار کارشناسی و تحقیقی انجام نشده درحا لیکه این شهر دررده آثار شهر تاریخی بیشابور د رنزدیکی شهر کازرون می باشد . از سایر دوران های تاریخی آثارمشهودی باقی نمانده است . آنچه مسلم است این ناحیه جزیی ازا قطاعات حکام فارس بوده و مالیات های دریافتی آن سرازیر حکومت مرکزی می شده است .وجود آثارگورهای جمعی حاکی از سا لهای و یرانی ناشی از سوانح طبیعی و امراض مسری نظیر طاعون و و با در منطقه بوده است . واما و جه تسمیه سعدآباد بنا بر روایتی بد ینگو نه بوده است ابتدا به محمد آباد معروف بوده که درفارسنامه ناصری هم ازآن یاد شده است ودرمحلی که هم اکنون به خشم کهنه مشهور استقرار داشته ا ست ولی بعدا درسال 1312هجری قمری اسماعیل خان شبا نکاره ( جد خوانین بلوک زیرراه ) به این منطقه آمده و سعد الملک مافی مالک بلوک زیراه و محمدآباد و وزیر ناصرالدین شاه مراتب خدمت گذاری ولیا قت اسماعیل خان را نسبت به حفظ طرق و شوارع منطقه به ناصرالدین شاه گزارش وبه پاس قدردانی فرمانی بنام سرتیپ اسماعیل خان شبانکاره با نشان و حمایل مربوط به محمد آباد فرستاد .اسماعیل خان نیز به پاس محبت سعدالملک نام محمد آباد راکه خود و بستگا نش درآن زندگی می کردند به محل فعلی منتقل وبنام سعدآباد نام گذاری کرد . باپیدایش نظام فئودالیته منطقه ی سعدآباد نیز باتوجه به داشتن آب وخاک منا سب و زمین حاصلخیز جهت کشت محصولاتی نظیر خرما و گندم بشدت مورد طمع حکام فارس و خوا نین منطقه قرار گرفته بود در دوران قاجاریه وپهلوی اوج تسلط خوانین به روستاها ومردم این بخش بوده و باگرفتن بهره مالکانه مردم را به استضعاف شدید کشانده بودند که منجر به قیامهای مردمی نظیر (( جر جا قاش )) و((جر گله میرو )) و سایر مبارزات حق طلبانه گردید که با قساوت هرچه تمام ژاندارم های بی رحم و دست نشانده خوانین سرکوب و باعث شهادت تنی چند ازمردم مظلوم این بخش گردید .
در جریان نهضت ها ومبارزات مردم ایران این شهر همگام باتهران مرکز ایران حرکت می کرد ه است ودرپیروزی انقلاب اسلامی نیزاولین شهیدان استان راداشته ودرجنگ تحمیلی عراق علیه ایران شهدای زیادی را به میهن اسلامی تقدیم نموده است .