بُجنورد مرکز استان خراسان شمالي مي‌باشد. اين شهر در ناحيه شمال‌شرقي ايران واقع شده‌است. جمعيت شهر بجنورد برپايه آمار سرشماري سال 1385 خورشيدي، برابر با 176,726 نفر است، که در استان خراسان بزرگ پس از مشهد سبزوار و نيشابور چهارمين شهر بزرگ و پر جمعيت به شمار مي رود. پرجمعيت‌ترين شهر استان خراسان شمالي است و چهل‌و پنجمين شهر پرجمعيت جمهوري اسلامي ايران محسوب مي‌شود.
نام اين شهر به صورت «بجنُرد» تلفط مي‌شود. به عبارت ديگر «و» به مانند کلماتي چون «ليون»، «جو» و «برو»، «ـُ» تلفظ مي‌شود.
وجه تسميه:
در فرهنگ معين نام اين شهر، «بيژن‌گرد» آورده شده‌است. بيژن‌گرد به معني «ساخته بيژ» و «آبادشده به دست بيژن» است. شهر بيژن‌گرد نيز بر اساس حکايت بيژن و منيژه، در شاهنامه فردوسي، مکاني بوده که بيژن، منيژه را از چاه نجات داده و شهري در آن مکان بنا کرده‌است. همچنين احتمال دارد نام اين شهر به صورت بجنه يورد بوده باشد که به معني سرزمين بجنه است. بجنه ها يکي از اقوام ترک مي‌باشند.
تاريخچه:
نتايج بررسي و پهنه‌بندي محوطه‌هاي باستاني نشان داده‌است، نقاط باستاني شناسايي شده، متعلق به دوران ميان‌سنگي هزاره چهارم تا هزاره اول پيش از ميلاد، نقش مهمي را در شکل‌گيري زيست‌گاه‌هاي اوليه در حاشيه رودخانه اترک ايفا نموده‌اند. اين منطقه، در دوران ماد و هخامنشي، بخشي از ساتراپي پارت قلمداد مي‌شده و از دوره اشکاني، در اين ناحيه 8 زيستگاه، در بخش راز و جرگلان، 3 مورد در بخش مرکزي و نيز 5 زيستگاه در شهرستان مانه و سملقان شناسايي شده‌اند. وجود بناي سنگي موسوم به اسپاخو، از آثار تاريخي دوره ساساني نيز، نقش و اهميت خراسان شمالي را در اين دوران روشن مي‌نمايد. علاوه بر آن، منطقه بجنورد در صدر اسلام، در ارتباط فرهنگي ـ اجتماعي جدي با ديگر نقاط ايران قرار داشته و از آن نواحي تأثير گرفته‌است. در آن دوران قسمت‌هاي عمده‌اي از منطقه آباد و مسکوني بوده‌است. مؤلف تاريخ سيستان، ناحيه امروزي بجنورد را به عنوان بخشي از سرزمين نساء معرفي نموده‌است و در سال‌هاي آغازين قرن دوم هجري، اين منطقه جزئي از قلمرو بزرگ حکومت طاهريان به‌شمار مي‌آمده‌است.
ابن‌ابو‌اصيبه نيز در ذکر مناطق بجنورد آورده‌است که: «ابن سينا، دربار علي‌ابن‌مأمون را در خوارزم ترک گفت و به طوس، شوقان، طبر و سملقان و جاجرم و بالأخره به جرجان رفت». مؤلف نامعلوم حدودالعالم، از نخستين کساني‌است که از چرمغان نام مي‌برد و مقدس نيز آن را جزئي از ناحيه نساء برشمرده‌است.
ظاهراً چرمغان، شهرکي کوچک، پررونق و آباد بوده و بجنورد کنوني در جوار آن به‌وجود آمده‌است. امروزه حدود و گستره اين شهرک در حاشيه شهر بجنورد، مبين پيشينه کهن و رونق آن در قرون اوليه اسلامي است.
به استناد متون تاريخي در سده‌هاي پنجم تا هشتم هجري، بخش وسيعي از ناحيه بجنورد، مسکوني و آباد بوده‌است. در آغاز دوران مغول و تيموري، منطقه بجنورد نيز مورد آسيب‌ها و خسارات فراواني واقع شد.
بناها و يادمان‌هاي تاريخي:
آرامگاه بابا توکل، مدفن يکي از شاعران قرن چهارم هجري‌است و در ناحيه شمال‌شرقي شهرستان بجنورد قرار گرفته‌است.
جاذبه‌هاي طبيعي
چشمه باباامان:
چشمه باباامان در کيلومتر 11 جاده بجنورد - مشهد، به فاصله تقريبي 300 متر از جاده، واقع شده است. آب اين چشمه، جزء دسته آب‌هاي سولفاته کلسيک و سديک است و مصرف آن صفراآور و ملين و تسهيل کننده اعمال گوارشي و دافع سموم است.
چشمه بش قارداش:
چشمه بش قارداش (پنج برادر) در 8 کيلومتري جنوب بجنورد و در شرق جاده بجنورد به اسفراين، در فاصله تقريبي يک کيلومتري جاده واقع شده‌است. آب اين چشمه، در رديف آب‌هاي بيکربناته کلسيک و سولفاته کلروره سرد به همراه سيليس و آهن مي‌باشد و در درمان اختلالات دستگاه گوارش، ياري رساندن به سوخت‌وساز بدن و ارزش غذايي مؤثر است.
اماکن زيارتي و مذهبي
امامزاده سلطان سيدعباس:
اين آرامگاه در جنوب شهر بجنورد واقع است. اين امامزاده را برادر امام رضا(ع) مي‌دانند و در محل به نام «معصوم‌زاده» معروف است. اين بنا، در سال 1345 خورشيدي، به طور کامل بازسازي شده‌است.
نژادشناسي:
نژادهايي که در بجنورد زندگي مي‌کنند عبارتند از:تات، ترک، کرمانج، ترکمن و فارس