خوي يکي از شهرهاي استان آذربايجان غربي ايران است. اين شهر مرکز شهرستان خوي است.
خوي دومين شهر بزرگ استان پس از اروميه است. جمعيت اين شهر بر پايه سرشماري سال 1385 برابر با 178,708 نفر بوده و نرخ باسوادي اين شهرستان هفتاد درصد مي‌باشد.
خوي يکي از کهن‌ترين مراکز تمدن در شمال غرب ايران و کانون حوادث تاريخي بسياري بوده که توسط دکتر محمدامين رياحي به‌تفصيل در کتاب تاريخ خوي مورد تحقيق قرار گرفته است. خوي به‌دليل واقع شدن در مسير جاده ابريشم و جاده تجارتي شرق و غرب، مورد بازديد بسياري از جهانگردان و ايرانشناسان واقع شده‌است. از منابع تاريخي و سفرنامه‌ها از جمله سفرنامه ناصرخسرو مطالب قابل توجهي درباره خوي بدست مي‌آيد.
وجه تسميه
نام قبلي شهر هوي ذکر شده‌است.کتاب تأملي بر نام شهرهاي آذربايجان خوي را تغييريافته کلمه قويون (گوسفند) به قوي و بعد به خوي دانسته است.نياز به نقل قول دقيق از کتاب نظريه‌اي است که خوي کلمه‌اي ارمني و به معني قوچ آمده است. اما کسروي معتقد است نام شهر خوي به معني قوچ نيست زيرا در کتب ارمني خوي را هير ناميده‌اند.
آثار تاريخي و مذهبي
آثار تاريخي زيادي در منطقه خوي قرار دارد از جمله دروازه سنگي، مسجد مطلب خان، برج شمس تبريز، پل خاتون، بازار خوي، کارونسراهاي خوي اطراف آن، پل قطور، ساختمان شهرداري پيشين، کليساي مهلزان، کليساهاي مارخنه و سورپ نشان، کليساي سورپ سرکيس، مسجد شاه «سيد الشهداء» خوي، مسجد ملاحسن و...
شهرستان خوي داراي اماکن متبرکه زيادي است که مي‌توان به امامزاده سيد بهلول واقع در محله امامزاده، بقعه مبارک شيخ نوائي و بقعه متبرک مير فتاح اشاره کرد.
شکارگاه‌هاي تاريخي
خوي به خاطر دارا بودن شکارگاه‌هاي زياد مورد توجه شاه اسماعيل صفوي بود. شاه اسماعيل به خاطر آب و هواي خوش خوي زياد به اين شهر سفر مي‌کرد و نقل است که جمجمه قوچ‌هايي که در عمارت برج شمس تبريزي مشاهده مي‌شود توسط شاه اسماعيل شکار شده‌اند. شاه اسماعيل با الهام از طبيعت زيباي خوي شعر مي‌سرود
طبيعت
خوي در ميان کوه‌هاي بلند واقع شده‌است به همين دليل آب و هواي آن در تابستان گرم و در زمستان بسيار سرد است. آب و هواي اين شهرستان در فصل بهار بسيار دلچسب است. کوه چله‌خانه در مجاورت اين شهرستان قرار دارد و نيز کوه اورين که براي مردم اين شهر کوهي با ارزش و تاريخي است. منطقه بکر جهنم دره يا به قولي دره قيريس که يک دره کاملاً بکر با کوه‌ها و صخره‌هايي است که از وسط شان راه عبوري دارند و ارتفاع آنها گاهي به ارتفاع يک برج ده طبقه مي‌رسد که در بالا به همديگر چسبيده‌اند. در اين دره سر سبز جانوراني مانند خرس قهوه‌اي، آهو، و گوزن وجود دارند.
محصولات
سال‌ها پيش به دليل نوع خاک مزارع خوي پنبه در آن کاشته و بهره برداري مي‌شد. و اين مزارع سبب به وجود آمدن نساجي در خوي شد.ولي کم کم مزارع پنبه جاي خود را با آفتاب گردان(گونه باخان)داد.
تخمه آفتابگردان از محصولات اصلي اين شهرستان است و همچنين عسل مرغوب اين شهرستان از ديگر محصولات غذايي مي‌باشد.فرشهاي نفيس دستباف از ديگر توليدات اين شهر مي‌باشد.يکي از نقشهاي ماندگار فرش ايراني «نقش ماهي» است.
سرشناسان
از خاندانهاي معروف اين شهرستان خاندان دنبلي را مي‌توان نام برد ساليان متوالي در آذربايجان حکومت داشته‌اند.
از شخصيتهاي معروف اين شهرستان مي‌توان به آيت‌الله خويي، عباس زرياب خويي و محمدامين رياحي اشاره کرد.