شهرستان فومَن يکي از شهرستان‌هاي استان گيلان است که از شمال به شهرستان صومعه‌سرا از جنوب و جنوب غربي به خط‌الراس رشته‌کوه‌هاي البرز که مرز حوزه هاي آبخيز کوهستان مزبور حد طبيعي فومن و طارم است. از شمال غرب به ماسال(طالش) و شرق (رشت) محدود مي‌شود. اين شهر با موقعيت جلگه‌اي در ميان کشتزارها و باغهاي اطراف خود محصور مي‌‌باشد.
جمعيت
براساس سرشماري سال 1385جمعيت فومن (7,728خانوار) برابر با 27,763نفر بوده است.كل جمعيت با تفكيك سن وجنس
نام
نام اين شهر در گويش گيلکي به فتح اول خوانده مي‌شود.
تاريخ
خرابه‌هاي زيادي در اطراف شهر وجود دارند که از دوران شکوفائي فومن به هنگام مرکزيت اين بخش از گيلان حکايت مي‌کنند. فومن در دوران اسلامي به عنوان مرکز بخش بيه پس (بخش غربي گيلان) شناخته مي‌‌شد. فرمانراوايان اين منطقه را عمدتاً از خانوادة«آل اسحاق» مي‌‌دانند که نسب خود را به خاندان‌هاي باستاني ايران از جمله به اشکانيان مي‌‌رسانيدند. در زمان امير ديباج، فومن به تصرف مغولان درآمد. پـس از قـدرت يـافتن دودمان صفوي و تصميم شاه عباس به برچيدن حکومت‌هاي محلي، «خان احمد» (آخرين فرمانرواي لاهيجان از دودمان آل کيا) و «محمد امين خان» آخرين فرمانرواي فومن از دودمان آل اسحاق نيز از سپاه قزلباش شکست خوردند و سرتا سر گيلان زير فرمان حکومت صفويه درآمد.
اين شهر تا حدود 980 هجري قمري، قبل از انتقال مرکزيت ايالت بيه پس توسط جمشيد سلطان به رشت، حاکم نشين اين قسمت از گيلان بوده است. شهر فومن با اين انتقال به تدريج اهميت خود را از دست داد و به صورت يک بازار و شهر محلي درآمد و توسعه روزافزون رشت بر روي فومن سايه افکند و تا ساليان متمادي اين شهر در گيلان موقعيتي حاشيه‌اي داشت، تا اينکه طي چند سال اخير مجدداً بصورت يک شهر فعال درآمد.
قيام جنگلي‌ها از تولم آغاز شد و فومن، پناهگاه مهم ميهن‌پرستان و آزادي‌خواهان شد.
فومن در 25 کيلومتري غرب رشت قرار دارد و مناطق تاريخي و ديدني ماسوله و قلعه رودخان در حوزه جغرافيايي اين شهرستان واقع شده و براي ديدن آنها بايد از اين شهر گذشت. آب و هواي اين شهر نيز همانند ساير نقاط جلگه‌اي گيلان، معتدل مرطوب خزري است.
شهرستان فومن داراي يک بخش ؛ بخش مرکزي و شش دهستان: آليان، ماکلوان رودپيش، گشت، گوراب پس و لولمان است. و جمعيت آن بر اساس سرشماري سال 75، 103192 نفر مي‌‌باشد .
داراي رودخانه‌اي است که از کوهستان‌هاي جنوبي سرچشمه گرفته و پس از مشروب کردن اراضي به دريا و مرداب وارد مي‌شوند که عبارت‌اند از: تنيان، سياهرود، پلنگ ور، ماسوله، رودخان، پسخان و سونگ. رودخانه‌هاي ديگر که داراي اهميت کمتري هستند دارا است مانند خوبک، ليشاوندان، پيش روبار، بلگور، زر مخ خاله، اسپند و غيره.
اين شهرستان داراي شهرک و مراکز داد و ستد است که مهم‌ترين آن شهر فومن است که مرکز شهرستان است، با مختصات جغرافيايي طول 49 درجه و 21 دقيقه و 30 ثانيه و عرض 37 درجه و 12 دقيقه و 30 ثانيه که به وسيله يک شاهراه عريض و آسفالته 24 کيلومتري با درختان تنومند در دو طرف آن به شهر رشت مرتبط مي‌شود.
مردم
مجسمه آناهيتا در فومن ساکنان فومن را گيلک‌ها و تالش‌ها تشکيل مي‌‌دهند و روستاهاي کوهپايه‌اي واقع در غرب فومن عموماً تالش و تالشي زبان هستند. فومن شهري است که در ميان مزارع و باغهاي اطراف خود محصور شده است برنجکاري کشت چاي و توتون وپرورش کرم ابريشم از فعاليتهاي اصلي فومن است که عمدتاً در اطراف شهر ديده مي‌شود.