لاهيجان از زيباترين شهرهاي استان گيلان و ايران است. موقعيت جغرافيايي اين شهر در ناحيه کوهپايه‌اي قرار دارد که تپه‌ماهورهاي آن را بوته‌هاي هميشه سبز چاي در رديف‌کاري‌هاي منظم هندسي پوشانده‌است. همچنين معماري بسيار زيبا و خانه‌هاي ويلايي با سقف‌ها و رنگ‌آميزي متنوع، جلوه زيبايي به سيماي شهر بخشيده‌اند. به عبارت ديگر در لاهيجان زيبايي‌هاي طبيعت و شهرسازي يکديگر را تکميل کرده‌اند.
مردم‌شناسي و جغرافيا
لاهيجان منطقه‌اي است که از شمال به درياي خزر، از شرق به لنگرود، از جنوب به ديلمان، از جنوب غربي به سياهکل و از غرب به آستانه اشرفيه محدود مي‌شود که در 50 درجه و صفر دقيقه شرقي و در 37 درجه و 11 دقيقه شمالي عرض جغرافيايي قرار دارد. در سال 1385، جمعيت شهر لاهيجان 72,950 نفر بوده‌است.اين شهر ساخته‌شده بر سرزميني هموار و جلگه‌اي است که حاصل رسوبات به جاي مانده از رودهاي گيلان است. از نظر موقعيت جغرافيايي و ويژگي‌هاي تاريخي يکي از شهرهاي مهم گيلان به شمار مي‌رود و مدت‌ها مرکز بخش بيه‌پيش گيلان بوده‌است.
شهرستان لاهيجان داراي دو بخش رودبنه و مرکزي و 7 دهستان به نام‌هاي رودبنه، شيرجوپشت، آهندان، بازکياگوراب، لفمجان، ليالستان و ليل است. اين شهرستان بر پايه آخرين سرشماري در سال 1385، داراي جمعيتي بيش از 162,898 نفر بوده‌است.
مردم آن بيشتر گيلک هستند و گالش به ساکنين ارتفاعات اين منطقه اطلاق مي‌شود که آن‌ها هم تيره‌اي از گيلکان بوده و زبان‌شان گيلکي است. زبان بومي اين شهرستان، گيلکي با لهجه شرقي است که با لهجه غربي گيلکي (رشت و فومن) اندکي تفاوت دارد. دين مردم لاهيجان شيعه و از نوع ناصري است.
آب و هوا
آب و هواي آن در بخش جلگه‌اي، معتدل و مرطوب و در قسمت کوهستاني سردسير و خوش آب و هوا است.
زبان
زبان گفتاري مردم لاهيجان، گيلکي (بيه پيش) است که با گيلکي رشت (بيه پس) از نظر آوايي، واژگاني و پاره‌اي ويژگي‌هاي دستوري تفاوت‌هايي دارد. گيلکي بيه پيش خود از گونه‌اي که در نواحي کوهستاني به آن سخن گفته مي‌شود، يعني گالشي، متمايز است.
تاريخ
شهرستان لاهيجان به گواهي تاريخ در گذشته مرکز حکومت بيه پيش بوده و وسعت آن سرزميني از سفيدرود تا چالوس را در بر مي‌گرفته‌است.شهر لاهيجان از ديرباز کانون بازرگاني ابريشم بوده و بيشترين سهم را نيز در توليد و صادرات آن داشته‌است. صنعت چاي يکي از مهم‌ترين صنايع کشاورزي اين شهر است. نخستين بار چاي در ايران توسط حاج محمد حسين اصفهاني به سال 1302 ه.ق در عصر ناصرالدين شاه قاجار کشت شد که پيشرفتي نداشت و موفقيتي بدست نياورد. اما شخصي بنام محمد خان قاجار قوانلو ملقب به کاشف‌السلطنه مشهور به چايکار در سال 1319 ه.ق چاي را در لاهيجان کشت نمود و به بار نشاند. وي در حقيقت پدر کشت چاي در ايران به شمار مي‌آيد. در اثر به بار نشستن اين فراورده، تأثيرات شگرفي بر زندگي مردم منطقه و اقتصاد کشور به جاي مانده‌است.
نام لاهيجان
نظريات مختلفي درباره نام لاهيجان وجود دارد:
شهر ابريشم
عده‌اي معتقداند اين نام ريشه در ويژگي اقتصادي اين شهر دارد. به گونه‌اي که واژه لاهيجان عربي‌شده لاهيگان است و لاهيگان مرکب است از لاهيگ +ان (لاهيگ = بافتني و ان = پسوند مکاني) و به معني مکان يا شهر بافندگان يا نساجان يا ابريشم‌بافان است. در تجزيه‌اي ديگر، لاه در پارسي ميانه (پهلوي) به معناي ابريشم است و در برهان قاطع به معناي پارچه ابريشمي سرخ آمده‌است و جان پسوند مکان است. در نتيجه لاهيجان به معناي «شهر ابريشم و مکان ابريشم» است. اشپيگل محقق آلماني در کتاب «حملات روسيان به سواحل کرانه خزر» نام لاهيجان را به معني «شهر ابريشم» مي‌داند. لاه به معني ابريشم است و يج و ج پسوند نسبت است مانند يوشي و يوشيج و يا لار و لاريج. در نتيجه لاهيج به معني ابريشمي است و ان پسوند مکان. در نتيجه لاهيجان به معني مکان ابريشمي است.
دارالاماره
اين شهر در گذشته در دوراني از استيلاي اعراب و سيطره خلافت دارالاماره يا دارالامان هم نامگذاري شده بوده که به تدريج بار ديگر نام ايراني خود را بازيافته، نخست لاهيجان المبارک و سپس لاهيجان خوانده شده‌است. شهر لاهيجان در قرون سوم تا پنجم هجري در محل روستان فعلي چفل در ميانه راه امروزي بازکياگوراب به سياهکل قرار داشت و از قرن پنجم کم کم به محل امروزي انتقال يافت. و از ابتداي قرن ششم هجري تبديل به مرکز حکومت سادات مويدي شد و سپس ناصروندان بر آن چيره شدند. از قرن هشتم سادات کيايي حکومت خود بر لاهيجان را آغاز کردند و دوران شکوه لاهيجان دورا حکومت کياييان است.
لاهيجان در سال 705 ه.ق به دست اولجايتو فتح شد و امير تيمور به آن لشکر کشيد. پس از تيمور، سيد امير بيک و نوادگان وي –از سادات کياني– بر شهر لاهيجان حکومت کردند. پس از سقوط حکمرانان کياني، حاکمان صفوي در اين شهر حکومت کردند. از حوادث ناگوار و مهم در تاريخ لاهيجان، طاعون در سال 703 ه.ق، آتش‌سوزي سال 850 ه.ق و اشغال آن توسط روس‌ها در سال 1725 ميلادي است. در سال 1230 ه.ق لاهيجان دچار زلزله شد و در سال 1246، بار ديگر طاعون در آن کشتار کرد. شأن و شکوه لاهيجان در زمان خان احمد خان است. خان احمدخان يکي از حاکمان لاهيجان در قرن دهم است و کمتر حاکمي در گيلان چنين قدرتي را به خود ديده‌است و لاهيجان از اين نظر در دوران طلايي خود بود.
شاه عباس در لاهيجان
در شوال سال 1000 ه.ق شاه عباس کبير پس از آواره کردن خان احمد خان به لاهيجان آمد و دستور داد باغي که در مقابل قصر خان احمد خان بود و انواع گل‌ها و اقسام ميوه‌ها در آن ديده مي‌شد را خراب کردند و به زمين بازي چوگان و قپق‌اندازي تبديل نمودند و پيرامون آن را درخت کاشتند. همچنين شاه عباس دستور داد باغ بيشه دژ خان احمد خان را که از آثار بزرگ بود، ويران کردند و به اين ترتيب اثري از دودمان کيائيان گيلان بويژه خان احمد خان نگذاشتند، زيرا وي پسري نداشت که حفظ نام او نمايد. بعد از سقوط و مرگ خان احمد خان، لاهيجان ديگر به خود رنگ استقلال نديد و شهر رشت که در آن زمان روستايي بيش نبود، کم‌کم مرکزيت و به واسطه توجه خاص شاه عباس حوزه اقتدار آن گسترش يافت و به ديگر بخش‌هاي گيلان چيرگي کافي پيدا نمود.
لاهيجان يکي از مراکز اصلي جنبش جنگلي‌ها بود.
محصولات کشاورزي
چاي
برنج
پيله ي ابريشم
کنف
اهالي مشهور
هنر
علي شکوري آهنگساز مقيم سوئد
اردشير محصص (کاريکاتوريست)
حسين محجوبي (نقاش و مهندس معمار، طراح پارک ساعي تهران)
آزاده صمدي (هنرپيشه تئاتر و تلويزيون)
علم
محمدعلي مجتهدي گيلاني (استاد رياضي بنيانگذار دانشگاه صنعتي شريف و مدير دبيرستان البرز)
ابراهيم حشمت (فرماندار لاهيجان در جمهوري شورايي گيلان)
مذهب
شيخ مهدي مهدوي سعيدي(مرجع تقليد)
شيخ حسن نخعي گيلاني (مجتهد)
زين‌العابدين قرباني (امام جمعه رشت)
شيخ زاهد گيلاني (از صوفيان بزرگ ايران، استاد و پدر همسر شيخ صفي‌الدين اردبيلي )
عبدالرزاق لاهيجي
قطب‌الدين شريف لاهيجي
ميرزا حسن فياض لاهيجي
سياست
عبدالله لاهيجي ازمجتهدان ثلاث حامي نهضت مشروطيت ايران مقيم نجف اشرف
محمدعلي فيض لاهيجي ، رييس سابق ديوان عدالت اداري ايران
ابوالحسن سعادتمند (کفيل سابق وزارت اطلاعات و جهانگردي)
شاه طهماسب صفوي، كه هفت سال در لاهيجان زيست
علي اصغر فياض فاضلي
حسن کريمي پور، قاضي القضات، پيش از انقلاب و و در دوران بازرگان
محمدعلي صفاري، نماينده لاهيجان در ادوار 18 و19 و20 مجلس شوراي ملي، استاندار سابق آذربايجان شرقي، شهردار تهران در سه دوره، سناتور انتخابي گيلان در دوره‌هاي ششم و هفتم مجلس سنا
عضدالاسلام لاهيجي
تجارت
محمد ميرزا کاشف‌السلطنه (پدر چاي ايران)
محمدعلي‌خان امين ديوان لاهيجي (از فئودال‌هاي بزرگ لاهيجان)
خاندان فلاح خير، از تجار بزرگ تنباکو، چاي، پارچه و برنج
ادبيات
بيژن نجدي (نويسنده و دبير رياضي)
مهرداد فلاح (شاعر)
محمدحسين مهدوي م.مويد
احمد ميراحسان (منتقد فيلم)
حزين لاهيجي (شاعر)
نيکوکاري
محمدرضا حکيم‌زاده (بنيانگذار آسايشگاه کهريزک تهران)
ورزش
ابراهيم (کوروش) مهربان (کشتي‌گير و قهرمان آسيا)
شهرستان لاهيجان داراي جاهاي ديدني و آثار تاريخي زيادي است که از آن جمله مي‌توان اماکن ذيل را نام برد:
بقعه شيخ زاهد گيلاني (مربوط به قرن هشتم هجري واقع در جاده لاهيجان - لنگرود)
بقعه چهار اوليا يا چهار پادشاهان (مربوط به دوره تيموريان واقع در ميدان سردار جنگل)
شيطان کوه
مسجد اکبريه
مسجد جامع لاهيجان
حمام گلشن
بام سبز
استخر لاهيجان
موزه چاي ايران (آرامگاه محمد ميرزا کاشف‌السلطنه)
تله کابين احرار (فاز اول تله‌کابين لاهيجان که از فراز بام سبز آن آغاز شده، در سال 1384 شمسي راه‌اندازي گرديد)