اَزنا يکي از شهرهاي استان لرستان واقع در خاور اين استان است. اين شهر مرکز شهرستان ازنا است و بين شهرهاي اليگودرز، دورود ، اراک و شازند قرار گرفته‌است. ازنا درگذشته بخشي از استان مرکزي بود و در دومين تقسيمات کشوري در سال 1317 در حوزه لرستانِ قرار گرفت. اين شهر در گذشته مانند بسياري از ديگر شهرها روستا بود که در سال 1317 به دهستان و در سال 1330 به شهر ارتقاء پيدا کرد و داراي شهرداري شد. در سال 1340 ازنا به عنوان مرکز بخش جاپلق ارتقاء پيدا نمود. درسال 1369 با تأسيس فرمانداري توسط علي محمد بشارتي وزير کشور، اين بخش به شهرستان تبديل شد و شهر ازنا مرکز آن شد. ازنا از نظر صنعتي و اقتصادي و گردشگري اهميت دارد.
تاريخ
از تاريخ ازنا اطلاع دقيق و کاملي در دست نيست. مي‌گويند ازنا در قديم روستا و يا شهر کوچکي بوده‌است که در زمين‌لرزه وحشتناک سال 1382 در سيلاخور که طبق آمار مرکز ژئوفيزيک دانشگاه تهران بزرگ‌ترين زلزله ثبت شده و به قدرت تقريبي 8 ريشتر بوده به ويرانه‌اي تبديل گرديد. پاره‌اي از مردم اين منطقه را در گذشته ارمني نشين و ازنا را، کلمه‌اي ارمني مي‌دانند.در برخي از کتب تاريخي زمان صفويه از کلمه ازناور براي ناميدن بزرگان گرجستاني استفاده شده‌است .از آنجا که در دوره صفويه گروهي از اهالي گرجستان به اين ناحيه کوچانده شده‌اند محتمل است که کلمه ازنا از کلمه ازناور منشق شده باشد.
سابقاً روستاي گرجي در نزديک رودخانه ازنا قرار داشت که در گذشته در اثر سيل ويران گرديد و مردم سخت کوش آن در بالا تر از محل روستاي سابق دوباره روستاي گرجي را بنا نهادند. گرجي داراي قلعه‌اي در شمال و نزديک سفيد کوه مي‌باشد که به قلعه گرجي (قلا گرجي) مشهور است. روستاي گرجي داراي امکانات پيشرفته‌اي چون تلفن، گاز، راه آهن و اينترنت مي‌باشد. در اطراف ازنا تعدادي تپه تاريخي وجود دارد که تحقيق و کاوش در اين تپه‌ها هنوز انجام نگرفته‌است.
جمعيت
بنا بر سرشماري نفوس و مسکن سال 1385 مرکز آمار ايران، جمعيت شهر ازنا 37,645 نفر بوده‌است.
مردم
زبان مردم شهرستان ازنا فارسي و لهجه مردم آن فارسي و بختياري است. در جنوب شهرستان ازنا بخشي به نام پاچه لک وجود دارد که مردم آن به گويش بختياري صحبت مي‌کنند اما با لرهاي بختياري کمي فرق دارند.
گرجي‌هاي ازنا مهاجرين گرجستان و احتمالاً قومي يا بخشي بوده‌اند که توسط شاه اسماعيل و به ميل خود به ايران کوچ کرده‌اند. اکنون و در اثر گذشت زمان، نژاد گرجي‌هاي ازنا با ساير اقوام اين منطقه آميخته شده‌است و ديگر به زبان گرجي صحبت نمي‌کنند. از نام ايلات و خانواده‌هاي گرجي مي‌توان به دهقانها که مشهورترين نام در گرجي مي‌باشند اشاره نمود.(البته دهقانها در روستاي گرجي چند تيره هستند...دهقان ويسي...دهقان مشهدي..)
بزرگ دهقان‌هاي نژاد گرجستاني (ملقب به مشهدي..بابا بزي) در دوران بسيار قديم از فريدن اصفهان که گرجستاني نشين بوده به روستاي گرجي کوچ کرده‌است و به دين شيعه دوازده امامي گرايش پيدا کرده بود..
در حال حاضر در روستاي گرجي هيچگونه گرجستاني زندگي نمي‌کند چون که آنها قبل از انقلاب اين ديار را ترک کرده‌اند و بعد از اين دهقان ها(ويسي) و توکلي‌ها و عبدالوندها وارد اين روستا شدند و در اين روستا سکني گزيدند . در اين روستا چشمه نظر کرده‌اي است که مورد اعتقاد اهالي اين منطقه مي‌باشد که اکنون در اين منطقه دهکده تفريحي را بنا نهاده‌اند
شهرسازي
شهر ازنا برپايه اصول شهرسازي بنا شده‌است. خيابان‌هاي منظم، ساختمان‌هاي دولتي و بناهايي که به سبک مدرن ساخته شده، ازنا را از شهرهاي اطراف متمايز مي‌کند. از محله‌هاي قديمي ازنا مي‌توان به چالسپار، ده ازنا، صاحب‌الزمان، محله افشار، نيروگاه، يهودي‌محله (انتهاي کوچه عربشاه)، شرکت (شرکت نفت)، اصغرآباد و راه‌آهن اشاره کرد که محله‌هاي وليعصر و جهاد و کوي امام حسين مناطق جديدي هستند. خيابان‌هاي ازنا به طرز منظم و بدون بن بست به يکديگر وصل هستند و ساختمان‌ها بدون هرگونه بي نظمي در کنار يکديگر با نماهاي مختلف قرار گرفته‌اند.
مناطق ديدني:
اشترانکوه
درياچه گهر
دشت آشور آباد
غار روستاي تنبورلي
چاه طيان
کمندان
دره تخت
تونل برفي
دشت جاپلق
دربند
شن اسکي
سد دره باغ
امامزاده قاسم
قلعه دز
دشت قره ملک
چشمه قلقل
امامزاده طازران
امامزاده سيد صوفي
شاهزاده ابراهيم
مومن آباد
آبشار ازنا
کوه‌نوردي
مرزيان (پارک)
راه‌ها
ازنا در ميسر جاده اصلي، و ارتباطي شهرهاي مرکزي با غرب و جنوب کشور، با استان اصفهان 240 کيلومتر، و با شهر دورود 40 کيلومتر فاصله دارد. راه آهن سراسري ايران اين شهر را به دو نيم تقسيم کرده‌است.