مَهاباد يکي از شهرهاي استان آذربايجان غربي است. اين شهر سرسبز است و در ميان چندين کوه واقع شده‌است.
جمعيت اين شهر طبق سرشماري عمومي نفوس و مسکن ايران در سال 1385 برابر با 133,154 نفر مي‌باشد.
زبان گفتاري مردم شهر مهاباد گويش سوراني کردي با لهجه، مُکرياني است. از بزرگان مهاباد مي‌شود به ماملي خواننده شهير کرد و هژار و هيمن از شاعران معروف اشاره کرد.
از جمله آثار تاريخي اين شهر مي‌شود به فقرگاه و غار آبي سهولان اشاره کرد. فاصله اين شهر با پيرانشهر 60 کيلومتر مي‌باشد. تا سال 1338 پيرانشهر از شهرهاي تابع شهرستان مهاباد بود.
پيشينه
ديرينگي اين شهر دست کم به دوران صفوي بازمي‌گردد. شهر مهاباد در کالبد فعلي توسط صارم‌بگ از ملوک کُرد ساوجبلاغ مکري در اوايل سده 11 هجري در بخش شمال نزديک به خم رودخانه مهاباد (محلات باغ سيسه و دباغيان) فعلي بنا گرديد.
قديمي‌ترين منطقه مهاباد «باغ سيسه» نام دارد که يکبار هم بر اثر سيلاب ويران شده‌است و امروزه داراي معماري قديمي و بافت آن رو به فرسايش است.
سيل و آسيب‌هاي ديگر باعث انتقال خانه‌ها به قسمتهاي جنوبي و ايجاد محلات تازه در حوالي ميدان چهارچراغ (شهرداري فعلي) گرديده‌است.
شهر مهاباد به حالت متروکه درآمده بود تا اين‌که بداق‌سلطان حکمران مهاباد دوباره به آباداني آن پرداخت. بازرگاني در اين شهر در دوره قاجار گسترش يافت و مبادله کالا با شام و بيروت انجام مي‌شد که بيشتر در سراهاي موصليان، کريمخان و کاشي‌ها در بازار مهاباد و کاروانسراي سيمون، همداني‌ها، تاجرباشي و کوسه صورت مي‌گرفت.
مهاجرت به شهر در طول دهه 55-1345 خورشيدي افزايش چشمگير داشت و تراکم جمعيتي آن را بالا برد. بيشتر اين مهاجرت‌ها از ديگر شهرهاي کردنشين منطقه بوده‌اند. پس از گسترش شهر بسياري از باغ‌هاي پيرامون مهاباد مسکوني شدند که امروزه اين امر در نام تعدادي از محلات اين شهر که با واژه باغ همراه است ديده مي‌شود.
امروزه تمرکز ادارات، بانک‌ها و سازمانهاي دولتي و مغازه‌ها و فروشگاه‌ها بيشتر در امتداد خيابان‌هاي جمهوري اسلامي، سيد نظام، طالقاني، بلوار توحيد و جام جم است. محلات کارمندي شهر بيشتر در نيمه شمالي و مناطقي که ورود و خروج کالاها در آن بيشتر صورت مي‌گيرد در نيمه جنوبي شهر قرار دارد.
نخستين لوله‌کشي آب در سال 1340 خورشيدي در شهر مهاباد آغاز به کار کرد و تصفيه‌خانه آب مهاباد نيز در سال 1353 به راه افتاد. پيش از آن در اغلب منازل و مساجد قنات و چاه شخصي وجود داشت.
امروزه تمامي معابر شهر آسفالت است و شهرک صنعتي که در کيلومتر 18 جاده مهاباد-مياندوآب قرار دارد و 9 واحد آن به بهره‌برداري رسيده‌است براي 184 نفر ايجاد اشتغال کرده‌است.
چهره‌هاي معروف محمد قاضي، مترجم 65 اثر ادبي به فارسي
عبدالرحمن شرفکندي (هَژار)، نويسنده و مترجم به زبان‌هاي فارسي و کردي سوراني
هيمن مکرياني، شاعر به زبان کردي سوراني
معروف کوکه‌اي شاعر پارسي‌گو و کردي‌گو (گويش مکري سوراني)
ملا غفور دباغي شاعر و مثل سراي مشهور
دانشگاه‌ها
1. دانشگاه آزاد اسلامي با مديريت دکتر صلواتي 2. دانشگاه پيام نور با مديريت دکتر عيسوي 3. دانشکده بازرگاني ( با مديريت دکتر مولوي) 4. دانشگاه جامع علمي و کاربردي ( در حال تاسيس - با مديريت آقايان مصطفي نژاد و داوودي)
آثار ديدني و جاذبه‌هاي گردشگري
درياچه سد مهاباد، مسجد جامع، آرامگاه بداق سلطان، آب معدني گراوان، شهر بازي، پارکهاي ملت-سيد قطب-استاد مجدي-اقاقيا-ميخک و از همه ديدني تر پارک مکائيل و غار سهولان مي‌باشد.
ايل‌هاي منطقه
مهمترين ايل اين شهر منگور مي‌باشد.اکثريت جمعيت اين ايل در دو دهستان منگور غربي و منگور شرقي سکونت دارد. دهستان منگور غربي تابع پيرانشهر و دهستان منگور شرقي از توابع مهاباد مي‌باشد.
آب و هواي مهاباد
شهر مهاباد با قرار گرفتن در شمال غربي جمهوري اسلامي ايران داراي آب و هواي معتدل کوهستاني است. تابستان‌ها گرم و زمستان‌ها بسيار سرد مي‌باشد. بهار قشنگ ترين فصل دراين منطقه‌است. در پاييز بيشتر شاهد هواي بادي همراه با گرد و غبار هستيم. گرماي تابستان باعث علاقه شديد مردم به ورزش شنا شده‌است.