قايم‌شهر مرکز شهرستان قايم‌شهر در استان مازندران است که در گذشته آنرا شاهي مي‌ناميدند. جمعيت اين شهر بر پايه آمار نفوس ومسکن سال 85 برابر با 174,246 نفر است. شهر قايم‌شهر در 36 درجه و 28 دقيقه عرض شمالي تا 52 درجه و 53 دقيقه طول شرقي واقع شده‌است.
راه آهن سراسري در شمال وارد اين شهر شده و سپس تا گرگان ادامه مي‌يابد. راههاي اسفالته اين شهر از فيروزکوه و همچنين از آمل به تهران متصل است. اشتغال مردم شهر بيشتر در امر صنايع ماشيني است. کارخانه‌هاي نساجي، گوني بافي، کنسرو سازي، فرش بافي، دستمال بافي حرير و پنبه پاک کني در اين شهر وجود دارد. نسبت به وسعتش پر تراکم‌ترين شهر مازندران به حساب مي‌آيد. علت اين تراکم هم صنعتي بودن اين شهر است
تاريخچه
شهرستان قايم‌شهر براساس شواهد و قراين از جمله اماکن مذهبي نظير امامزاده يوسف رضا و يا آرامگاه علامه فقيه شيخ طبرسي از سابقه ديرينه تمدن و فرهنگ قبل از قرن ششم هجري خبر مي‌دهد و با توجه به سوابق موجود بناي اوليه اين شهر در دوران قاجاريه با نام علي آباد نهاده شد که شامل قريه‌اي با واحدهاي تجاري و مسکوني در حوالي ميدان طالقاني امروزي و محله‌هايي در اطراف و روستاهاي بزرگ نظير چمنو (جمنان فعلي) قاديکلا و کوچکسرا در حاشيه بوده‌است که بعد از انقراض دوران قاجاريه و آغاز حکومت رضا خاني به لحاظ موقعيت خاص منطقه‌اي (محل عبور کاروانهاي تجارتي و زيارتي از استان‌هاي همجوار مانند تهران گيلان و خراسان). حکومت آن زمان را بر آن داشت که در شهر واحدهاي صنعتي کوچک و بزرگ از قبيل کارخانجات نساجي و گوني بافي و چوب بري و شاليکوبي داير کند.
نام کهن اين شهرستان عشق آباد، قصر شيرين و علي آباد بود. قايم‌شهر حدود 75 سال قبل شهري کوچک به نام علي آباد بود. ساکنان اصلي شهرستان قايم‌شهر از نژاد تپوري (ساکنان اصلي مازندران) هستند.
چمعيت آن چند صد نفر بود و روزهاي چهار شنبه در آن بازار هفتگي برپا مي‌شد. از سال 1308 به تدريج کارخانه‌هاي صنعتي در اين شهر احداث شد. و اين عوامل و نيز احداث راه آهن سراسري موجبات توسعه آن را فراهم آورد. اين مسايل باعث شد که مردم از اطراف و اکناف و ساير ولايات کشور به اين سامان مهاجرت نمايند و نهايتا در سال 1313 علي آباد تبديل به شهرستان شاهي شد و در اين مقطع از زمان با احداث راه آهن سراسري و توسعه صنايع نساجي در اين شهرستان کم کم به جمعيت و توسعه عمراني و ساخت و ساز شهر افزوده شد. در سال 1357 پس از انقلاب اسلامي نام اين شهر به قايم‌شهر تغيير يافت.
از آثار تاريخي و اماکن مذهبي قايم‌شهر، مي‌توان به امامزاده ها، از جمله امامزاده محمد در جاده کياکلا، آرامگاه شيخ طبرسي در دهستان بالا تجن و تپه‌هاي باستاني به ويژه تپه باستاني گردکوه در جمنان را نام برد.
وضعيت جغرافيايي
با توجه به سوابق موجود بناي اوليه اين شهر در دوران قاجاريه با نام علي آباد نهاده شد که شامل قريه‌اي با واحدهاي تجاري و مسکوني در حوالي ميدان طالقاني امروزي و محله‌هايي در اطراف و روستاهاي بزرگ نظير چمنو (جمنان فعلي - که در حال حاضر بخشي از خود شهر ميباشد) قاديکلاي بزرگ و کوچکسرا در حاشيه بوده‌است که بعد از انقراض دوران قاجاريه و آغاز حکومت رضا خاني به لحاظ موقعيت خاص منطقه‌اي (محل عبور کاروانهاي تجارتي و زيارتي از استان‌هاي همجوار مانند تهران گيلان و خراسان).
رودخانه‌ها
رودخانه‌هاي تلار و سياهرود از ارتفاعات کوههاي شهرستان سوادکوه، در جنوب شهرستان قايم‌شهر سرچشمه گرفته و پس از مشروب کردن شهرهاي سواد کوه، سياهرود از شرق و تلار از غرب قايم‌شهر گذشته و به درياي خزر مي‌ريزند.
جمعيت
جمعيت شهرستان قايم‌شهر بر اساس سرشمار سالي 1385 نزديک به 300,000 نفر است. اين شهرستان در حال حاضر از دو شهر قايم‌شهر و کياکلا و يک بخش مرکزي تشکيل شده‌است. ترکيب جمعيتي شهرستان با توجه به مهاجرپذير بودن آن شامل اقوام مختلفي از جمله سوادکوهي‌ها، آذري‌ها، شهميرزادي‌ها، سمناني‌ها، گرمساري‌ها، بربري‌ها، مهاجرين پراکنده ديگري از ساير مناطق ايران و کشورهاي مجاور(بويژه مهاجران انقلاب سرخ شوروي سابق) و ساکنان بومي است که اغلب آنها ضمن تسلط بر زبان فارسي کشور، به زبان مازندراني و تعدادي نيز علاوه بر مازندراني، به زبانها و لهجهه‌هاي آذري، گيلاني، سمناني، شهميرزادي و... سخن مي‌گويند.
منابع طبيعي و جنگلها
با توجه به اوضاع طبيعي شهرستان قايم‌شهر، بارش و رطوبت جهت ايجاد پوشش گياهي فراهم است. البته پوشش گياهي در تمام نقاط آن يکسان نيست زيرا تا ارتفاع 2000 متري که نفوذ رطوبت دريآي خزر از بين رفته و يآ به کمترين مقدار مي‌رسد، از تراکم جنگل بسيار کم مي‌شود و بمرور بجاي جنگل مراتع جايگزين مي‌شود. در شهرستان قايم‌شهر فصل خشک به طور کامل وجود ندارد.
جنگل
شروع جنگل قايم‌شهر از کوه پايه‌هاي البرز شمالي است که داراي حداکثر بارندگي است و ميزان گسترش جنگل در گذشته به طرف دشت بيشتر بوده‌است که به مرور به منظور تهيه اراضي مزروعي، درختان جنگل کاملاً بريده شده‌اندو يا به صورت بقاياي جنگل مخروبه با درختان پهن برگ ديده مي‌شوند. به طور کلي جنگلها در حاشيه جنوبي قايم‌شهر داراي تراکم بيشتري است و انواع درختان مانند راش، ممرز، توسکا و کلهر ملج انجيلي و... را مي‌توان ديد. پارک جنگلي تالار نيز يکي از پارکهاي جنگلي معروف شهرستان قايم‌شهر است که در سال 1371 تأسيس شده و مساحت آن بالغ بر 160 هکتار است. فرآورده‌هاي جنگلي عبارت است از: ذغال، چوب، هيزم، چوب آلات تبديلي...
اين جنگل در 10 کيلومتري قايم‌شهر قراردارد. و پوشيده از درختان آزاد، ممرز، توسکا، بلوط، اوجا، ملچ، عرعر، انجير، وليک، شمشاد، انار، بوته تمشک و.. با چشم اندازهايي بسيار زيبا و بديع داراي امکانات بهداشتي و تفريحي مثل زمين فوتبال ميباشد.
وضعيت کشاورزي و دامپروري
اراضي حاصلخيز اين شهرستان استعداد سرشاري جهت کشت محصولات متنوع مخصوصا گندم، جو، برنج، صيفي‌جات، لوبياي روغني و... دارد. پرورش گاو و گوسفند و بز نيز در نواحي مختلف جلگه‌اي و کوهپايه‌اي و با استفاده از امکانات هر روستا متداول است.
موقعيت فرهنگي
ترکيب جمعيتي و ادغام قوميت‌هاي مختلف، در کنار ساير عوامل تاريخي، ارتباطي، صنعتي و غيره، موقعيت و خصوصيات فرهنگي ويژه‌اي را به‌وجود آْورده‌است. اين شهرستان از نظر درصد با سوادي مردم داراي رتبه اول در استان است. جمعيت افراد با سواد در قايم‌شهر 89,3 درصد است.