صحنه از شهرستانهاي استان کرمانشاه در کشور ايران است. اين شهر در 55 کيلومتر کرمانشاه در جاده کرمانشاه به همدان قرار دارد. طول جغرافيايي شهر 47.6872 و عرض جغرافيايي آن 34.4844 مي‌‌باشد. شهر صَحنه مرکز شهرستان صحنه است که در شرق استان کرمانشاه قرار دارد.
در زمان نوشته شدن اين مقاله (1384 خورشيدي) صحنه داراي بيشترين باغهاي ميوه و کمترين آمار بيکاري بر اساس منابع رسمي است. منبع اصلي تهيه آب اين شهر، سراب صحنه (يا دربند صحنه) مي‌‌باشد که داراي رودخانه‌ها و چشمه‌هاي بسياري است و منطقه را به سرزميني پر آب و حاصلخيز با هوايي معتدل تبديل نموده است.
در شمال شهرستان صحنه در منطقه دربند بر سينه كوه غاري بنام شيرين فرهاد وجود دارد . اين غار به دست انسان كنده شده . از دامنه تا لبه ي ايوان 11 متر ارتفاع دارد . غار شامل يك ايوان و با دو ستون است كه ستون هاي آن تخريب گرديده و آثارش باقيست . در سر درب ورودي علامت اهورا مزدا حكاكي گرديده . اين غار از دو اتاق تشكيل يافته يك اتاق در بالا و يك اتاق در طبقه زير درست سمت راست و چپ اتاق فوقاني دو حوضچه در وسط راهروي عمودي به اتلق زيري وجود دارد . در اتاق طبقه پايين كه بزرگتر از طبقه فوقاني است يك حوضچه بزرگ و يك طاقچه نزديك سقف مشاهده مي گردد .آنچه سينه به سينه در بين اهالي اين منطقه مشهور است اين غار را شيرين و فرهاد مي نامند . اما برخي از مورخين اين غار را زمان ماد مي دانند و برخي ديگر آن را قبر كيكاووس در اتاق پايين و قبر شاهزاده در اتاق فوقاني مي پندارند .محوطه ي تفريحي دربند در اين دره ي بسيار زيبا دو دخمه وجود دارد كه به فاصله ي صد متر از هم قرار گرفته اند ، دخمه ي اول كه استودان يا استخوان دان مي باشد و تاريخ آن را سده ي پنجم و حداكثر ششم پيش از ميلاد مي دانند كه به شكل ذوزنقه و داراي ضلع كوچك به طول 239 سانتيمتر و قاعده ي 249 سانتيمتر مدخل ورودي را تشكيل مي دهد كه رو به مشرق و طلوع خورشيد مي باشد پهناي اتاق 160 و بلندي سقف 170 سانتيمتر مي باشد دهانه مدخل 121 سانتيمتر و بلندي آن نيز 80 سانتيمتر است .جك مك دونالدكنير در سال 1813 م .اولين اروپايي است كه از اين اثر در كتاب خود نام دخمه ي دوم و دخمه ي اصلي به فاصله 100 متر پايين تر از استودان و در ارتفاع 13 متري از سطح زمين قرار دارد كه در كتابهاي باستان شناسي و ايران شناسي آن را متعلق به دوره ي مادها ( 550 – 807 ، پ . م ) مي دانند .اين گوردخمه در نوع خود كم نظير و در مقياس ابعاد با ديگر گور دخمه هاي موجود بي نظير مي باشد كه دو طبقه ساخته شده است مدخل ورودي به شكل مستطيل به طول 5 متر و 82 سانتيمتر و عرض يك متر و 75 سانتيمتر مي باشد . داراي دو ستون به طول 6 متر و قطر 55 سانتيمتر بوده است كه در زمان اشغال ايران توسط روس و انگليس به وسيله توپ ويران و تمامي اشياء داخل آن به غارت رفته است . دخمه ي مذكور داراي يك راهرو مي باشد كه دو مقبره ي كوچك در طرفين آن وجود دارد كه احتمالاً مورد استفاده ي اقوام و يا شاهزادگان پادشاه مدفون در قبر اصلي مي باشند بعد از عبور از راهرو به طول يك متر و نود سانتيمتر و عرض يك متر و 45 سانتيمتر به صورت عمودي به اتاق زيرين و گور اصلي كه ضلع شمالي آن 384 سانتيمتر – ضلع شرقي 377 سانتيمتر – ضلع جنوبي 331 سانتيمتر و ضلع غربي 391 سانتيمتر مي باشد و داراي سكويي بزرگ و قبري به ابعاد 242 سانتيمتر طول و عرض 132 سانتيمتر مي باشد .باستان شناساني هم چون فلاندن و هيأت هرتسفلد از اين اثر ديدن نموده و درباره ي آن مطالبي نوشته اند .
وجه تسميه و تاريخچه شهر صحنه چندان مشخص نيست اما در سفرنامه‌اي از ناصرالدين شاه از «قريه صحنه» به عنوان روستايي حاصلخيز نام برده شده است. بر اساس آثار تاريخي که در شهر موجود است (کاروانسراهاي عباسي در خيابان شاباسي و دخمه مادها (معروف به شيرين و فرهاد) در کوه‌هاي دربند صحنه) از ديرباز در مسير راههاي مسافري مهم قرار داشته است.
اکثر ساکنين اين شهر پيرو آئين اهل‌حق هستند و به زبان‌هاي فارسي، کردي کرمانشاهي و لکي تکلم مي‌‌کنند. دين مردم اسلام (عمدتاً شيعه)، اهل حق، و اقليت معدودي يهودي و بهايي است. شغل بيشتر مردم منطقه کشاورزي است.
چهره‌هاي نامدار
معروفترين شخصيت تاريخي اين شهر ابوحنيفه دينوري است.
سيد خليل عالي نژاد- موسيقي دان شهير و فقيد ايران
درويش امير حياتي همت آبادي- موسيقي دان مقام هاي باستاني و اصيل كرد.
شاه تيمور
بابا غلام
دكتر معاون بنيانگذار تنها بيمارستان شهر ستان صحنه(بيمارستان معاون)
ويژگي هاي تاريخي و محله هاي صحنه شهرستان صحنه از مناطق باستان كهن و قبل از ميلاد مي باشد كه با توجه به اين كه در مسير راه كربلا قرار گرفته از نظر استراتژيكي اهميت خاص خود را دارد .براي روشن شدن تاريخ باستاني اين شهر هنوز مستندات تاريخي به دست نيامده است . ولي آثار باستاني موجود و خاك حاصل خيز و اعتدال هوا همچنين رودخانه خروشان گاماسياب حكايت از تاريخ كهن اين شهر دارد .نزديكي به كتيبه بيستون ، وجود دو دخمه ماد در درۀ دربند واقع در شمال شهر صحنه ( بقره كيكاووس ) ، نزديكي به معبد آناهيتا ، پل دينور ، آب و هواي معتدل و زمين حاصل خيز نظر به وجود سفالينه هاي متنوع و تپه هاي باستاني متعدد و ... همه بر اين امر حكايت دارد كه اين شهرستان از مناطق باستاني كهن بوده است .پيترودلاواله در سفرنامۀ خود در سال 1617 ميلادي و اصطخري در كتاب سالك المالك از شهر صحنه ياد نموده اند .
محله هاي قديمي شهر صحنه
الف – محلات قديمي شهر : پاچمن ، ميان قلعه ، قيطول ، سرآسياب شاه عباسي
ب – محلات جديد شهر : بالاجوب غربي ، بالاجوب شرقي ، ژاندارمري ، ابراهيم آباد ، سي متري ، جواد اباد ، مولوي ، شهرك شهيد بهشتي ، آرامگاه ، شهرك امام ، شهرك امام رضا ، شهرك بسيج ، شهرك صنعتي ، خرمن جا ، محله زير جاده همدان ، كرمانشاه ، چهل متري شهرك ظفر حاشيه نشيني در شهر طي چند سال اخير حاشيه نشيني در شهر به شدت رو به رشد بوده است به طوري كه در طي 10 سال گذشته شهرك هاي مسكوني در اطراف شهر به وجود آمده اند به طور مثال شهرك امام رضا – شهرك بسيج – شهرك وحيديه و ... به صورت پراكنده به وجود آمده اند كه از عوامل موثر بر رشد حاشيه نشيني در شهر مي توان به مهاجرت روستائيان به شهر اشاره كرد كه اين امر خود باعث خالي شدن روستاها و كم شدن جمعيت آنها و از سوي ديگر افزايش جمعيت در شهر و در نهايت شكل گيري پديده حاشيه نشيني گرديده است .ويژگي هاي جمعيتي معمولاً سرشماري نفوس و مسكن هر 10 سال يكبار توسط مركز آمار ايران و سازمان مديريت و برنامه ريزي انجام مي گردد . بر اساس آخرين سرشماري سال 1375 جمعيت شهرستان صحنه بالغ بر 82043 نفر مي باشد كه تعداد 50995 نفر آن در روستاها و 31048 نفر در صحنه ساكن هستند . همچنين بر اساس آخرين سر شماري كه در آبان ماه سال 1385 در سراسر كشور صورت گرفت جمعيت شهرستان صحنه به تفكيك به شرح ذيل مي باشد : جمعيت كل شهرستان در سال 1385 برابر با 76252 نفر مي باشد كه از اين تعداد 34524 نفر جمعيت شهري و 41628 نفر هم جمعيت روستايي را تشكيل مي دهند .جمعيت شهري جمعيت روستايي 34634 41618 جمعيت مردان 17397 20833 جمعيت زنان 17227 20795 تعداد خانوار شهري در سال 1385 برابر با 9115 خانوار مي باشد . تعداد خانوار روستايي در سال 1385 برابر با 9848 خانوار مي باشد .اين شهرستان بر اساس آخرين تقسيمات كشوري داراي دو بخش مركزي و دينور مي باشد . الف ) بخش مركزي به مركزيت صحنه شامل دهستان هاي : خدابنده لو ، هُجر و گاماسياب مي باشد .ب ) بخش دينور بر مركزيت روستاي ميانراهان مشتمل بر دهستان هاي : حُر ، كندوله و دينور داراي 84 روستا مي باشد .مردم صحنه از نژاد سفيد و اقوام كرد مي باشند .زبان ساكنان اين منطقه : كردي ، لري ، لكي و فارسي مي باشد .در زمان صفويه عده اي از مردم با لهجه تركي از نواحي مجاور بلوك خدابنده لو ساكن شده اند .مردم اين شهرستان مسلمان و از دوست داران اهل بيت ( ع ) مي باشند.
رودخانه گاماسياب
رودخانه گاماسياب كه از كوه هاي نهاوند سرچشمه گرفته جدا گرديده و داخل محدوده ي صحنه مي شود .هم چون رودخانه نيل در مصر رگ حياتي منطقه ي وسيعي از اراضي كشاورزي روستاهاي شهرستان صحنه و دينور مي باشد . در تاريخ باستان ايران كليه ي ييلاق و قشلاق كردن شاهان به همدان كوچ عشاير و لشكر كشي ها جهت دسترسي به آب از كناره هاي اين رودخانه انجام مي گرفته است و از دير باز اين رودخانه از هر نظر در منطقه مهم بوده است و در مناطق مختلف پل هايي نيز بر روي اين رودخانه زده شده است براي نمونه آثار پايه هاي پل هاي ساساني در بيستون نزديك به روستاي چم بطان .آب رودخانه ي گاماسياب كه منطقه چمچمال شمالي و جنوبي را از هم جدا نموده است باعث رونق كشاورزي اين منطقه گرديده است .در چمچمال جنوبي رودخانه دينور وجود دارد كه در بيستون به رودخانه گاماسياب مي ريزد و در محل عبور خود از تنگه دينور حاشيه رودخانه در دل كوه ها بسيار زيبا و ديدني مي باشد و مزارع گندم و جو، ذرت ، چغندر قند كه از محصولات عمده اين مناطق مي باشد را آبياري مي نمايد .روستاي بسياري در دو منطقه كشاورزي پر رونق خود را مديون آب اين رودخانه مي باشند .روستاهاي چمچمال جنوبي ، سنقر آباد ، حسين آباد ، چشمه سراب ، كميجه و چندين روستاي ديگر در چمچمال جنوبي و روستاهاي گروس ، علي آباد ، عمارات ، چمن سرخ ، دركه و عين القاض ، ميرعزيزي ، شاهسوند ، علي گرزان ، تخت شيرين ، مال اميري در جلگه هاي اطراف رودخانه ي فوق قرار دارند.
باغات شهرستان صحنه
شهرستان صحنه باغات سر سبز زيادي را در خود جاي داده است و اكثر ميوه هاي سرد سيري استان در اين شهرستان توليد مي شود عمده ميوه هاي توليدي باغات شهرستان : گيلاس ، آلبالو ، سيب ، آلو و .... مي باشد .در گذشته نه چندان دور اگر شهر صحنه را به سه قسمت تفكيك نموده دو قسمت آن را باغات ميوه و يك قسمت باقيمانده مسكوني نيز در باغات كوچك و درختان بسيار كهن قرار داشت كه عمده درختان قديمي كه قدمت آنان به زمانهاي پيش هم مي رسد در محله ي پاچمن هنوز هم باقيست .آب دربند صحنه بيشتر اين باغ ها را آبياري مي نمود از جمله بازار جو كه از آب دربند جدا شده تعدادي از باغات دربند را مشروب كرده بعد به سرآسياب رفته و پس از مشروب نمودن باغات و خانه هاي محله ي پاچمن باغ هاي شاه عباسي را آبياري كرده و سپس به محله بسيار قديمي قلقله جمين يا خرمن جا ( ابراهيم آباد سفلي ) رفته و كليه باغات اين محله را آبياري مي كرده است .نيمي ديگر از باغات صحنه به وسيله دينور جوكه از وسط صحنه به نام چَم مصروف بوده عبور كرده و باغات زمين هاي جنوبي را آبياري مي نموده است ، قيطول كه از محله هاي قديمي شهر نيز بوده است آب آن از محله بالاجو از دربند جدا شده و باغات منطقه شرقي و محله را آبياري مي نموده است و نيمي از آب چَم هم به طرف سوزه چيا رفته و باغات آن منطقه را آبياري مي نموده است .حال با توجه به توضيحات فوق وسعت باغات شهر صحنه را مي توان حدس زد كه متأسفانه 2 از اين باغ هاي پر ميوه جهت ساخت و ساز و وسعت شهر و مهاجراني كه به اين شهر هجوم آورده اند نابود گرديده و جايگزين هم نگرديده است .گيلاس شهر صحنه در تمامي كشور معروف است .و كليه ميوه هاي سردرختي سرد سيري را دارا مي باشد .