ميلاجرد شهري است در بخش ميلاجرد شهرستان کميجان استان مرکزي ايران.یكي از قديمي ترين شهرهاي دوران اسطوره اي ايران شهر ميلاجرد است. طبق مطالعات انجام شده تاريخچه ميلاجرد به 700 سال قبل از ميلاد مسيح يعني حكومت مادها در محدوده هگمتانه بر مي گردد.دكتر پرويز ازكايي در كتاب «درگزين تا كاشان» چنين مي نگارد : ميلاجرد يكي از قديمي ترين شهرهاي مركزي ايران است كه يكي از سرداران ايراني به نام ميلاد گرد آنرا بنا نهاد . در كتاب تاريخ قم بناي اين شهر را به ميلاد گرگين نسبت داده شده است و آنگونه كه بر مي آيد شهري بوده است بين اصفهان و همدان و ساوه كه با اين شهرها برابري مي نموده . صاحب فرهنگ معين مي گويد: اين شهر در هجوم حمله مغول در نواحي مركزي ايران از بين رفته و بار ديگر با همت اهالي بازسازي شده، و بعد مجدداً در حمله افغان مورد تاخت و تاز آنها قرار گرفت و خراب شد و بعد ها به صورت كنوني درآمد. خرابه هاي آبادي قديم و برج و بارو و علائم خندق اطراف آن هنوز باقيست. اين خرابيها كه بصورت تپه بلندي در سمت غربي ميلاجرد هويداست به قلعه تپه معروف است.به نقل از كتاب فوق چنين نوشته شده است: وقتي كه شد شهر و نگيني گشت رخشان«ميلاد گردش» نام شد در عهد اشكاندر عهد ساسانيش « ميلاد گرد» خواندند وقتي عرب آمد «گ» را بر جيم راندند اين شهر «ميلاجرد» زيبا موطن من خوش يادگاريست از نياكان تهمتن . آب و هواي ميلاجرددر مجموع آب هواي اين شهر و مناطق اطراف به تبعيت آب و هواي اكثر مناطق استان معتدل مايل به سرد و نيمه خشك مي باشد و داراي 280 ميلي متر بارندگي در سال است.از نظر زمين شناسي بيشتر دشت ميلاجرد در دوره گواترنر بوجود آمده و از نظر ژئومورفولوژي شهر در يك دشت صاف و هموار واقع شده و به دشت ميلاجرد معروف است و فقط طرف شرق ميلاجرد در منطقه كوهستاني واقع مي باشدكه ارتفاع بلندترين قله آن زرد كوه و به اصطلاح محلي ( ساري داغ )1949متر از سطح دريا مي باشد ولي در كل ارتفاع اين شهر از سطح دريا 1675متر است. زبان مردم ميلاجرد تركي مي باشد ولي قبل از حكومت اقوام ترك زبان سلجو قيان ،غزنويان،خوارزم شاهيان وحمله مغولها وگسيل شدن تركهاي ماوراءالنهر و آسياي ميانه به ايران به زبان تاتي كه فارسي اصيل مي باشد تكلم مي كردند،كه هنوز تعدادي از روستا هاي اين منطقه مانند وفس، چهره قان وگورچان به دليل واقع شدن در منطقه كوهستاني و دور از دسترس اين گويش را حفظ كردند و به اين زبان صحبت مي كنند.منطقه زيارتي و سياحتي شهر دارالمومنين ميلاجرد در جوار مرقد مطهر و منور امام زاده يحيي (ع) قرار دارد كه محل آرزومندان و عاشقان اهل بيت (ع) مي باشد. از ديگر آثار اين شهر در قسمت شرقي شهر و در بين كوه «ساري داغ »مي باشد كه در اطراف چشمه اي به نام ايدلي قرار دارد و به طوري كه شايع است مسكن گبرها ( آتش پرستان) بوده است.كشاورزي ودامداري شهر ميلاجرد با موقيت جغرافياي مناسب و دشت هاي حاصل خيز و توليدات فراوان كشاورزي خصوصا گندم ودامداري كه شغل اكثريت اهالي را تشكيل داده گوي سبقت را در منطقه ربوده و لقب كاناداي استان مركزي را به خود داده است.
موقعيت جغرافيايي
ميلاجرد در شمال غربي استان مرکزي واز غرب به استان همدان متصل و در صد کيلومتري اراک و هفتاد کيلومتري همدان درطول جغرافيايي 49 درجه 12 دقيقه 0 ثانيه نيمکره شرقي و عرض جغرافيايي 34 درجه 37 دقيقه 0 ثانيه نيمکره شمالي با مساحتي به وسعت 60 کيلومتر مربع و بخش ميلاجرد با 575 کيلو متر مربع مي‌باشد.
تاريخچه
طبق مطالعات انجام شده بر روي تپه‌هاي باستاني قلعه تپه تاريخچه ميلاجرد به 600 سال قبل از ميلاد مسيح يعني دوره حکومت مادها در محدوده هگمتانه بر مي‌گردد.
قلعه تپه ميلاجرد در مجاورت شهر ميلاجرد و در 110 کيلومتري شمال غربي اراک بر روي تلي بزرگ قرار گرفته که از سوي اهالي به «قلعه تپه ميله گرد» که نام محلي شهر ميلاجرد است، معروف است.
حسن بن محمد قمي در کتاب تاريخ قم باني اين شهر را ميلاد گرگين مي‌داند که به امر شاه کيخسرو آن را بنا نهاده‌است . اين آبادي يک بار در حمله مغول و بار ديگر در فتنه افغان ويران شده‌است . خرابه‌هاي آبادي قديم و آثار برج و بارو و علايم خندق اطراف کاملاً نمايان است . ضمن حفريات اشياء قديمي در آن مشاهده مي‌شود.
آب و هوا
ميلاجرد آب و هواي معتدل مايل به سرد و نيمه خشک دارد . بر اساس نتايج به دست آمده از ايستگاه کليماتولوژي ميلاجرد ميزان بارندگي 280 ميلي‌متر در سال مي‌باشد.
ناهمواري
از نظر زمين شناسي بيشتر دشت ميلاجرد در دوره گواترنر بوجود آمده و از نظر زمين‌ريخت‌شناسي، شهر در يک دشت صاف و هموار واقع شده و فقط طرف شرق آن در منطقه کوهستاني واقع مي‌باشد که ارتفاع بلند ترين قله آن «زردکوه» در زبان محلي «ساري‌داغ» 1949 متر از سطح دريا مي‌باشد.