ميانه يکي از شهرهاي استان آذربايجان شرقي و مرکز شهرستان ميانه ميباشد. اين شهر با 87,385 نفر جمعيت در سال 1385 خورشيدي، بهعنوان چهارمين شهر پرجمعيت استان آذربايجان شرقي، پس از شهرهاي تبريز، مراغه و مرند محسوب ميشود.ارتفاع شهر ميانه از سطح دريا 1,100 متر است. نام قديم اين شهر ميانج بودهاست و امروزه بهعنوان «دروازه آذربايجان» شناخته ميشود.
از محصولات کشاورزي شهر ميانه ميتوان به گوجه فرنگي و خيار اشاره نمود که در شهرهاي مختلف ايران توزيع ميشود. مهمتر از همه برنج اين شهر است که بهخصوص در ميان ساکنين آذربايجان شهرت فراواني دارد.
از آثار باستاني ميانه ميتوان به «مسجد سنگي ترک»، «پل دختر»، «قلعه دختر»، «شهر سوخته کاغذکنان»، «کاروانسراي جمالآباد» و «بقعه امامزاده اسماعيل» اشاره کرد.
پيشينه
پيشينه و سابقه تاريخي شهر ميانه به دهها سال قبل از ميلاد مسيح باز ميگردد و بعضي نوشتهها سابقه تاريخي ميانه را تا 720 سال پيش از ميلاد نيز نقل ميکنند. وجود کتيبههاي آشوري و اورارتويي در بعضي مناطق آذربايجان و کشف آثار باستاني و مجسمههاي سفالين در شهر ميانه، قدمت تاريخي آن را به دورههاي پيش از تشکيل دولت ماد ميرساند. در پي حفاريهايي که در سال 1352 شمسي در يکي از قريههاي اطراف ميانه بهنام آرموداق انجام گرفت يک مجسمه سفالين مربوط به دوره ساسانيان کشف شد. اين تنديس توسط رئيس اداره باستانشناسي وقت به موزه باستانشناسي تبريز منتقل گرديد.
در کتابهاي تاريخي و سفرنامههاي جهانگردان نام اين شهر را ميانج (که گويا ميانه عربي شده آن است) ثبت کردهاند چون اين شهر به نوشته برخي، پيش از ميلاد مسيح در خط مرزي دو سرزمين ماد و پارت قرار گرفته بود.دکتر معين در فرهنگ خود اين گونه مينويسد: «ميانه يکي از شهرهاي قديمي است و نام آن بهواسطه واقع شدن در ميانه راه زنجان و تبريز است» و در زير عنوان «ميانج» نيز به همين شهر و دهي در «دهستان انگوران» استان زنجان اشاره ميکند. با اين حال شهر ميانه در قرنهاي هفتم و هشتم هجري علاوه بر ميانج نام ديگري چون «گرمرود» داشته و در برخي از کتابهاي آن زمان براي شناسايي آن از هر دو نام (گرمرود و ميانه) استفاده شدهاست.